Tadqiqotlari

Marketing tahlili – statistik, ekonometrik va boshqa tadqiqot usullari 
yordamida firmaning innovatsion va savdo faoliyati hamda tovar bozori 
jarayonlari va hodisalarini baholash, tushuntirish, modellashtirish va bashorat 
qilishdir.
Marketing tadqiqotida tahliliy faoliyatning turli ko‘lami (miqyos)lari ajratib 
ko‘rsatiladi. Tezkor miqyosda tahlil qoidaga ko‘ra, bozor vaziyatining joriy 
kon’yunktura baholaridan, qisqa muddatli dastlabki axborotdan boshlanadi. 
Bozordagi tezkor vaziyat xaqida tahliliy axborot o‘z imkoniyatlarini va kutilayotgan 
raqobatchilar harakatlarini joriy ob’ektiv baholash uchun zarur. 
Firma/korxona marketingini boshqarish bo‘yicha zarur choralarni zudlik bilan 
ko‘rish mumkin bo‘lishi uchun tezkor tahlil shoshilinch, kechiktirib bo‘lmaydigan 
bo‘lishi lozim. Vaqt yetishmasligi qaysidir ma’noda tadqiqot metodologiyasini 

---

152 
belgilab beradi: eng sodda tahlil usullari, taxminiy baholar, norasmiy tavsiflar 
foydalaniladi. Bunday tahlil, avvalo, birlamchi navbatdagi, eng sezilarli 
kamchiliklarni bartaraf etib, batafsil tadqiqotni keyinga qoldirish mumkin bo‘lgan 
shoshilinch vazifalarni hal qiladi. Bu tahlil nisbatan kichik vaqt oralig‘ini o‘z ichiga 
oladigan tezkor tahlil deb ataladi. U kon’yunktura xarakteriga ega bo‘ladi. 
Tezkor marketing tahlili – qisqa muddatli taktik maqsadlarni 
ko‘zlaydigan, joriy bozor vaziyatini baholash va bashorat qilishdir.
Tahlilning boshqa bir turi – strategik (fundamental) tahlil o‘z oldiga bozor 
proporsiyalari va o‘zaro aloqalari, asosiy qonuniyatlar va tendensiyalarni aniqlash va 
modellashtirishni maqsad qilib qo‘yadi. U asosan statistik va iqtisodiy hisob-kitob va 
modellardan foydalanish natijasida olinadigan aniq miqoriy baholarga tayanadi. 
Strategik marketing tahlili – bozor rivojlanishining uzoq muddatli