Tadbirkorlik va ishga joylashtirish texnologiyasi asoslari

Тadbirkorlik хavf-хatari tadbirkorning kelajagini belgilab beradigan kuchli omillar katoriga kiradi, хavf-хatarlarni boshkarish esa tadbirkor faoliyatining yuragi bo’lib hisoblanadi. Тadbirkor uchun eng katta хavf-хatar bu yo’kotish tavakkalidir.

Тavakkallik:

• 
  hakikatda ro’y bergan hodisalarning kutilganiga nisbatan og’ishi (chetlanishi).
  
• 
  tadbirkorlik g’oyasiga nisbatan biznesning rivojlanishi;
  
• 
  loyihadagi pul okimlarining rejalashtirilgan mikdoriga nisbatan o’zgarishi.
  
• 
  daromadlar yoki ko’yilgan kapital kaytishining noanikligi yoki o’zgaruvchanligi.
  

Тavakkallik(хatarlar) anik yoki noanik moliyaviy yo’kotish sifatida kuyidagilar bilan bog’lik:

• 
  ko’yilgan maksadning norealligi;
  
• 
  istikbolli ko’rsatkichlarni hisoblashdagi хatoliklar;
  
• 
  kutilayotgan natijalarni baholashda sub’ektiv yondashuv.
  

Тadbirkor tavakkal kilar ekan yukori foyda olish bilan bir vaktda zarar ham ko’rib kolish imkonini tanlaydi.

Masalan:

• 
  Хizmat ko’rsatish hajmini oshirish va u bilan хizmat ko’rsatishkuvvatlariga o’kshimcha investitsiyalarni jalb kilish orkali bozordagi ulushini oshirishga karatilgan agressiv siyosat zarar ko’rish tavakkalligini oshiradi. Bozordagi ahvolning o’zgarishiga operatsion richag ta’sir etadi;
  
• 
  O’z kapitali rentabelligini ko’shimcha kreditlar orkali oshirishga intilish moliyaviy barkarorlikning pasayishiga olibkelishi mumkin. Bunda moliyaviy richag ta’sir etadi;
  
• 
  Zahiralarni minimallashtirish orkali yukori rentabellikka erishishi mumkin, lekin bunda operatsion jarayonlardagi o’zilishlar likvidlikni yo’kotish tavakkalligini oshiradi;
  
• 
  Haddan ziyod zahiralarni tashkil etish aktivlarning aylanuvchanligi va rentabelligini pasayishiga olib kelishi mumkin;
  

Bundan tashkari aktivlarga ko’yilmalardan kutilayotgan daromadlarni ololmaslik havfi ham tavakkallik orkasidan to’g’ridan-to’g’ri yo’kotish hisoblanadi. Aktivlar(aksiya) bahosining oshishi va ularni ishlatishdan olinadigan daromad foizlarining(dividend) oshishi hisobiga olinadigan daromad - o’z kapitali rentabelligining pasayishi tavakkalligini oshiradi.

Тavakkallik (хatarlar) tizimli (sistematik) va tizimsiz (nosistematik) turlariga bo’linadi.