Tadbirkorlik

Texnikaviy risk 
ishlab chiqarishning tashkil etilganligi darajasi, 
ehtiyotkorlik tadbirlarining (uskunalarni muntazam profilaktikadan o’tkazish, 
xavfsizlik choralarini ko’rish) o’tkazilishi, uskunalarni ta’mirlash ishlarini 
tadbirkorlik firmasining o’z kuchi bilan o’tkazilishi bilan bog’liq ravishda 
vujudga keladi.
Texnikaviy riskga quyidagilar kiradi: 
•
ilmiy-tadqiqot ishlarining salbiy oqibati natijasida kelib chiqadigan 
yo’qotishlar ehtimoli; 
•
konstruktorlik 
va 
texnlologik 
ishlanmalar 
mo’ljaldagi 
texnik 
ko’rsatkichlarga erishmaganligi natijasida kelib chiqadigan yo’qotishlar 
ehtimoli; 
•
ishlab chiqarish texnologik imkoniyatlarining yangi ishlanmalar 
natijalarini o’zlashtira olmaydigan darajada past bo’lishi sababli kelib 
chiqadigan yo’qotishlar ehtimoli; 
•
yangi texnologiyalardan va mahsulotlardan foydalanishdagi nosozliklar 
yoki belgilangan muddatlardan kechikish natijasida kelib chiqadigan 
yo’qotishlar ehtimoli; 

---

25
• uskunalarning to’xtab qolishi, buzilishi yoki shunga o’xshash sabablar 
natijasida kelib chiqadigan yo’qotishlar ehtimoli. 
Ta’kidlash joizki, texnikaviy risk ichki risklar guruhiga daxldor 
hisoblanadi, chunki tadbirkor bu risklarga bevosita ta’sir ko’rsatishi mumkin, va 
ular oadatda tadbirkor faolityaining o’zidan kelib chiqadi.
Ishlab chiqarish riski 
mahsulot, tovar ishla chiqarish, xizmatlarni 
ko’rsatish, g’ar qanady turdagi ishlab chiqarish faoliyati bilan shug’ullanish 
bilan bog’liq risk bo’lib, bu jarayonda tadbirkolrlar yo’qotishlarga duchor 
bo’lish, asosiy vositalar va xom ashyodan nojoiz foydalanish, tannarxning o’sib 
ketishi, ish vaqti yo’qotishlarining ortishi, ishlab chiqarishning yangi 
uslublardan foydalanish muammolariga yo’liqadilar. Ishlab chiqarish 
risklarining asosiy sabablari quyidagilardan iborat: 
•
tabiiy ofatlar yoki o’g’irlik natijasida asosiy vositalar, xomashyo, 
butlovchilarning yo’qotilishi; 
•
ishlab chiqarish unumdorlingi pasayishi, uskunalarning to’xtab qolishi, ish 
vaqtining yo’qotilishi, zarur materiallarning zarur miqdorda bo’lmasligi, ishlab 
chiqarilayotgan mahsulotlar ichida nuqsonli mahsulotlar ko’p foizni tashkil 
etishi sababli mahsulot ishlab chiqarish va uni realizatsiya qilish bo’yicha 
mo’ljallangan hajmlarning tushib ketishi; 
•
etarli darajada sifatga ega bo’lmaganligi sababli, bozor kon’yukturasining 
nomaqbul o’zgarishi, talabning tushib ketishi sababli mahsulotlarning 
rejalashtirilganidan ko’ra past baholarda sotilishi; 
•
materiallardan, xom ashyodan, yoqilg’idan, energiyadan isrofli 
foydalanilishi, shuningdek transport xarajatlarining, savdo xarajatlarining, 
ustamalarning o’sishi va boshqa nomaqbul xarajatlar natijasida moddiy 
chiqimlarning ortib ketishi; 
•
belgilanganidan ortiq miqdordagi ishchi xizmatchilarni ishlatish yoki 
ayrim xodimlarga belgilanganidan ko’proq miqdorda ish haqi to’lash natijasida

---

26
mehnatga haq to’lash fondining o’sishi; 
•
soliqlar va ajratmalar stakasining ish faoliyati jarayonida tadbirkorlik 
firmasi uchun nomaqbul tomonga oshirilishi; 
•
ta’minot intizomining pastligi, yoqilg’i va elektr energiyasini etkazib 
berishdagi uzilishlar; 
•
uskunalarning jismoniy va ma’naviy eskirishi.