Tadbirkorlik, uning turlari va shakllari

KICHIK TADBIRKORLIK SUBYEKTLARI
Jahon amaliyotida o‘zining faoliyat ko‘lami bo‘yicha xo‘jalik yuritish imkoniyatlari cheklangan tadbirkorlik subyektlarini ajratib olish tajribasi mavjud. Chunki ushbu tadbirkorlik subyektlari davlat tomonidan qo‘llab- quvvatlanmasa, zarur shart-sharoitlar yaratib berilmasa, ular boshqa yirik korxonalar oldida raqobatdoshligini yo‘qotib, o‘z faoliyatini to‘xtatishga majbur bo‘ladi. Ular kichik tadbirkorlik yoki kichik biznes subyektlari deb yuritiladi. Kichik tadbirkorlik subyektlarini ajratishda dunyoda keng qo‘llaniladigan mezonlar qatoriga quyidagilarni kiritish mumkin:

• 
  ishlovchilarning o’rtacha yillik soni;
  
• 
  asosiy va aylanma mablag’lar hajmi;
  
• 
  foyda (daromad) hajmi;
  
• 
  mahsulot sotishdan yalpi tushum va boshqalar.
  

O‘zbekistonda kichik tadbirkorlik subyektlari faoliyat turi va ushbu sohada ishlovchilar soniga qarab belgilanadi
Korxonaning asosiy faoliyat turi - hisobot davri yakunlari bo’yicha umumiy realizatsiya qilish hajmidagi tushum ulushi ustunlik qiladigan faoliyatdir.
Misol uchun bir korxonada ishlab chiqarish, transport xizmati ko‘r- satish, mulkni ijaraga berish faoliyatlari olib borildi deylik. Hisobot yilida korxonada umumiy realizatsiya qilish hajmidagi tushumda faoliyat turlari bo‘yicha ulush quyidagicha bo‘ldi:

Faoliyat turlari	Yalpi tushum, ming so’mda	Ulushi, %
Ishlab chiqarish	250 000	53,2
Transport xizmati ko’rsatish	135 000	28,7
Mulkni ijaraga berish	85 000	18,1