|
Хорижий тажриба!
Россия
Федерацияси
бундан
истисно.
Чунки,
Россия
Федерациясида тадбиркорларни ҳуқуқларини ҳимоя қилиш бўйича
омбудсман институти жорий этилган. Шунингдек, прокуратура
органлари тадбиркорлар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тизимида
мувофиқлаштирувчи идора сифатида ҳуқуқий мақоми белгилаб
қўйилган.
XII БОБ. Тадбиркорлик субъектларининг ҳуқуқ ва қонуний
манфаатларини ҳимоя қилиш
333
Тадбиркорлик субъектларини ҳуқуқий ҳимоя қилиш тизимини
шаклланишида
Ўзбекистон Республикасининг 1998 йил 24 декабрдаги
“Хўжалик юритувчи субъектлар фаолиятини давлат томонидан
назорат қилиш тўғрисида”, 2000 йил 25 майдаги “Тадбиркорлик
фаолияти эркинлигининг кафолатлари тўғрисида”ги (ушбу қонун
2012 йил 5 майда янги таҳрирда қабул қилинган), 2004 йил 3
декабрдаги “Ўзбекистон Республикаси Савдо-саноат палатаси
тўғрисида”ги Қонунлари
алоҳида ўрин эгаллайди.
Ушбу қонунлар мақсад ва вазифаларида тадбиркорлик
субъектларини ҳуқуқий ҳимоя қилиш тизими асосий предмет
сифатида белгилаб қўйилмаган бўлса ҳам уларнинг моҳияти ва қатор
новеллалар мазмуни ушбу тизимни шакллантириш ва уни амал
қилиш механизмини таъминлаш билан узвий боғлиқ.
Тадбиркорларни ҳуқуқий ҳимоя қилишда давлат идоралари (суд,
прокуратура, адлия, туманлар, вилоятлар ҳокимликлари) ва нодавлат
тизимлари ( товар ишлаб чиқарувчилар ва тадбиркорлар палаталари,
фермер ва деҳқон хўжаликлари ассоциациялари) баб-баравар фаолият
кўрсатадилар.
Адлия органларининг бу борадаги ваколатлари Ўзбекистон
Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2000 йил 17 февралдаги
Қарори билан белгилаб қўйилган. Адлия вазирлиги ва унинг ҳудудий
Ўша даврда қабул қилинган ҳуқуқий ҳужжатларда бунда
хўжалик юритувчи субъектларни текширишни ташкил қилишни
янада тартибга солиш, текширишлар сонини камайтириш, турли
назорат органлари томонидан амалга ошириладиган текширишларда
параллелчилик ва такрорлаш фактларини бартараф этиш, уларни
корхоналар хўжалик фаолиятига иқтисодий зарар етказувчи асоссиз
аралашувига йўл қўймаслик мақсадида, шунингдек, тадбиркорларни
ҳуқуқларини ҳимоя қилиш манфаатларини кўзлаб бир йўла
комплекс
текшириш
текширувини
тафтиш
ўтказиш,
қилиш
қўшимча
асослари
текшириш, муқобил
ва
доираси ва тартиби
аниқлаштирилди, ўз мажбуриятларини тўла ва вақтида бажараётган
хўжалик юритувчи субъектлар учун режали комплекс текширув 2
йилда бир марта ўтказилиши белгиланди, назорат органлари
томонидан молия-хўжалик фаолиятини тафтиш қилиш ва ҳар қандай
текширишни ўтказиш муддати 30 календарь кундан ошиб
кетмаслиги белгилаб қўйилди.
XII БОБ. Тадбиркорлик субъектларининг ҳуқуқ ва қонуний
манфаатларини ҳимоя қилиш
334
бошқармалари таркибида тадбиркорларни ҳимоя қилиш бўйича
махсус тузилмалар мавжуд. Адлия вазирлиги ва жойлардаги унинг
идоралари томонидан тадбиркорлар учун ишонч телефонлари ташкил
этилган. Адлия вазирлиги тадбиркорлик ҳуқуқларига риоя қилиш
бўйича қонунчиликка риоя қилиш устидан барча минтақаларда
даврий
комплекс
текширувларни
амалга
оширади.
Ушбу
текширувлар вилоятлар ва туман ҳокимликлари, солиқ, божхона,
банк, тайёрлов ва таъминот корхоналари фаолиятини қамраб олади.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2011 йил 23
августдаги
ПҚ-1602-сон Қарори билан тасдиқланган “Ўзбекистон
Республикаси Адлия вазирлиги тўғрисида»ги Низомда
тадбиркорлар
ҳуқуқларини ҳимоя қилишдаги ваколатлари белгиланган. Ушбу
Қарорга кўра Адлия вазирлиги ўз ваколати доирасида:
-
бозор ислоҳотларини чуқурлаштиришнинг норматив-ҳуқуқий
базасини янада такомиллаштириш бўйича чора-тадбирларни амалга
ошириш, кичик бизнес, хусусий тадбиркорлик субъектларининг,
хорижий инвесторлар ва хорижий инвестициялар иштирокидаги
корхоналарнинг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини ишончли
ҳимоя қилинишини таъминлаш, бу соҳада бюрократик тўсиқ ва
ғовларни яратишга йўл қўймаслик;
-
шартномавий-ҳуқуқий
интизомни
мустаҳкамлаш,
шартномаларни, энг аввало қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқариш
соҳасида шартномаларни тузиш ва бажаришда хўжалик юритувчи
субъектларга амалий ҳуқуқий ёрдам кўрсатиш бўйича комплекс чора-
тадбирларни ишлаб чиқиш ва амалга оширади.
Адлия органлари текширишлар давомида тадбиркорларни
қонуний ҳуқуқ ва манфаатлари бузилган фактлари аниқланган
ҳолларда судларга ва хўжалик судларига тегишли даъво аризалари
билан чиқадилар ва айблардан етказилган моддий ва маънавий
зарарни ундириш талабини қўядилар.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2005 йил 14 июнда
“Тадбиркорлик субектларини ҳуқуқий ҳимоя қилиш тизимини янада
такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПФ-3619-сон
Фармони
қабул
қилинди.
Мазкур
Фармон
жамиятни
демократлаштириш ва янгилаш, мамлакатни ислоҳ қилиш ҳамда
модернизациялаш, суд-ҳуқуқ тизимини янада эркинлаштириш,
назорат органларининг тадбиркорлик субъектлари фаолиятига
аралашувини камайтириш, уларнинг ҳуқуқ ва қонуний манфаатлари
XII БОБ. Тадбиркорлик субъектларининг ҳуқуқ ва қонуний
манфаатларини ҳимоя қилиш
335
Мазкур Фармонида илк бор тадбиркорлик субъектларига нисбатан
ҳуқуқий таъсир чораларини фақат
Do'stlaringiz bilan baham: |
