Тадбиркорлик (бизнес) ҲУҚУҚИ

XII
 
БОБ. Тадбиркорлик субъектларининг ҳуқуқ ва қонуний 
манфаатларини ҳимоя қилиш 
Тадбиркорлик субъектларини ҳимоя қилиш тизимини ташкил 
этишнинг зарурати. Тадбиркорлик субъектларини ҳимоя қилишнинг 
ташкилий-ҳуқуқий тизими. Тадбиркорлик фаолиятини ҳуқуқий ҳимоя 
тизимини ҳуқуқий таъминлаш. Тадбиркорлик субъектларини назорат 
қилишда ҳуқуқий ҳимоя тизимининг амал қилишининг ўзига хос 
хусусиятлари. 
Ҳиндистоннинг “МанСин” корпорацияси ижро органи раҳбари 
Манжид Сингх корпорациянинг юридик департаменти бошлиғи 
Ранжит Сингхга Ўзбекистон Республикасида тадбиркорлик 
фаолияти билан шуғулланиш учун қандай ҳуқуқий ҳимоя мавжудлиги, 
Ўзбекистонда тадбиркорлик субъектларини ҳуқуқий ҳимоя қилиш 
билан боғлиқ қонунчилик ҳужжатлари, ҳуқуқий ҳимояни амалга 
ошириш билан боғлиқ давлат органи ва унинг ушбу соҳасидаги 
ваколатлари каби мавзуларда маълумот тайёрлаб беришни сўради. 
 
Тадбиркорлик субъектларини ҳимоя қилиш тизимини ташкил 
этишнинг зарурияти 
Тадбиркорлик 
мамлакатимиз 
иқтисодиётини 
ҳаракатга 
келтирувчи, 
уни 
ривожлантирувчи асосий куч 
ҳисобланади. Шу сабабли, 
тадбиркорликни 
қўллаб- 
қувватлаш 
давлат 
сиёсати 
даражасига 
кўтарилган 
масалалардан биридир. Ушбу 
сиёсатнинг 
моҳияти, 
уни 
амалга оширишнинг шакл ва 
воситалари 
Ўзбекистон 
Республикаси 
Президенти 
И.Каримов томонидан ҳар 
томонлама асослаб берилган. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар 
Маҳкамасининг 2002 йил 18 июлда бўлиб ўтган мажлисида 
Тадбиркорлик субъектларининг ўз 
ҳуқуқ ва эркинликларини суд 
орқали ҳимоя 
органларининг, 
ўзи 
бошқа 
бошқариш 
қилиши, давлат 
фуқаролар ўзини 
органларининг, 
ташкилотларнинг қонунга 
хилоф қарорлари, улар мансабдор 
шахсларининг 
ҳаракатлари 
қонунга 
хилоф 
(ҳаракатсизлиги) 
устидан 
ҳуқуқи 
судга шикоят 
кафолатланади 
қилиш 
(
ЎзР 
“Тадбиркорлик 
фаолияти 
эркинлигининг 
кафолатлари 
моддаси
). 
тўғрисида”ги Қонуннинг 18- 

---

XII БОБ. Тадбиркорлик субъектларининг ҳуқуқ ва қонуний 
манфаатларини ҳимоя қилиш
331 
Президентимизнинг сўзлаган маърузасида ҳам бу масалага асосий 
эътибор қаратилди. “Тадбиркорларнинг фаолиятини рағбатлантириш, 
қўллаб - қувватлаш, – деб таъкидлади юртбошимиз, – улар учун 
қулай ҳуқуқий ва иқтисодий шарт-шароит яратиб бериш масалалари 
барча даражадаги раҳбарларнинг, биринчи галда ҳудудий ҳокимлик 
ва бошқарув идораларининг доимий диққат марказида туриши 
керак”. Ушбу маърузада юртбошимиз томонидан тадбиркорлар 
фаолиятини ҳуқуқий ҳимоя қилиш тизимини яратиш ва уни 
мустаҳкамлаш вазифаси қўйилди ва уни амалга ошириш йўллари 
кўрсатиб берилди. 
Сўнгги йилларда тадбиркорларнинг ҳуқуқий саводхонлигини 
ошириш учун бир қатор ишлар амалга оширилди: матбуотда 
мақолалар чоп этилмоқда, брошюралар, дарсликлар, ўқув 
қўлланмалари, кўргазмали ташвиқот воситалари тайёрланди ва аҳоли 
ўртасида тарқатилди. Улардан тадбиркорлар ўзлари учун зарур барча 
фойдали маълумотларни олишлари мумкин. 
Тадбиркорларнинг ҳуқуқий ҳимоя тизими кенг қамровлик 
асосида 
амалга 
оширилади. 
Ушбу 
тизим 
тадбиркорлик 
қўлланиладиган барча соҳаларда беистисно тарзда амалда бўлади. 
Ҳуқуқий ҳимоя юксак даражада юридик таъминланган. Бошқача 
айтганда, ҳуқуқий ҳимоянинг усуллари, воситалари, шакллари, уни 
амалга ошириш жараёни қонун нормаларида батафсил тартибга 
солинган. Бу эса ҳуқуқий ҳимоянинг қонунийлигини таъминлайди. 
Юқорида таъкидлаб ўтилганидек, тадбиркорларнинг ҳуқуқий 
ҳимоя тизими энг аввало тадбиркорларни фаоллигига таянади. Ҳар 
бир тадбиркорлик субъекти ўз ҳуқуқ ва манфаатларини ҳар қандай 
бузилишлардан энг аввало ўзлари фаол ҳимоя қиладилар ва қонунда 
йўл қўйилган барча воситалардан (ўзини–ўзи ҳимоя, суд орқали 
ҳимояланиш, оператив таъсир усулларини қўллаш ва ш.к.)