Тадбиркорлик (бизнес) ҲУҚУҚИ

Ҳуқуқий ҳимоя тизими 
нафақат ҳуқуқни муҳофаза қилувчи 
идоралар томонидан ёки суд орқали ҳимояланиш ҳуқуқи орқали, 
балки давлат ва нодавлат, суд ва суддан ташқари бошқа тузилмалар 
орқали ҳам амалга оширилади. 
Тадбиркорлик субъектларига нисбатан ҳуқуқий ҳимоя 
қилиш нафақат тадбиркор сифатида давлат рўйхатидан ўтган 
субъектларга нисбатан балки, ўз уставида тадбиркорлик фаолияти 
билан шуғулланиши ҳуқуқи кўрсатилган субъектларга нисбатан ҳам 
тадбиқ этилади. 

---

XII БОБ. Тадбиркорлик субъектларининг ҳуқуқ ва қонуний 
манфаатларини ҳимоя қилиш
332 
фойдаланишга ҳақли. Агар тадбиркор ўз бузилган ҳуқуқларини ҳимоя 
қилишни ўзи хохламаса (агар бунда учинчи шахслар ёки давлат 
манфатларига путур етказилган ёки тадбиркор ҳимояланиши 
лаёқатига эга бўлмаган ҳоллар мустасно) ҳеч ким унинг ҳуқуқларини 
ҳимоя қилиш тўғрисида талаб қўя олмайди. Қонунларда 
тадбиркорларни ўз ҳуқуқларини ҳимоя қилишнинг юридик 
имкониятлари белгилаб қўйилади, бу имкониятдан фойдаланиш, 
уларни амалга ошириш тадбиркорнинг ўзига боғлиқ. 
Тадбиркорларни ҳуқуқий ҳимоя қилиш тизими ўзининг яққол 
ифодаланган ташкилий – ҳуқуқий тузилмаларига эга. Бу тузилмалар 
ичида адлия идоралари ўзига хос ўрин эгаллайди. Бу ҳолат фақат 
мамлакатимиз ҳуқуқ тизими учунгина хос ҳолатдир. Хорижий 
мамлакатларда ҳам тадбиркорларнинг ҳуқуқий ҳимоя механизми 
яратилган, бироқ алоҳида, махсус ваколатли ташкилий тузилмалар 
мавжуд эмас. 
Тадбиркорлик субъектларини махсус ҳуқуқий ҳимоя қилиш 
тизими узил–кесил шакллангунига қадар бўлган даврда, яъни 1995- 
1999 йилларда Ўзбекистон Республикаси Президенти фармонлари 
билан бунга ҳуқуқий замин тайёрланди. Жумладан, 1995 йил 5 
январдаги 
“Хусусий тадбиркорликда ташаббус кўрсатиш ва уни 
рағбатлантириш тўғрисида” ПФ-1030-сонли 
Фармонда давлат 
органларига қонунларда назарда тутилган ҳоллардан ташқари 
тадбиркорларни тезкор-хўжалик ва хўжалик тижорат фаолиятига 
аралашиш таъқиқланди, тадбиркорлар ва давлат мулклари тенг 
ҳуқуқлилигини оғишмай таъминлаш белгилаб қўйилди, томонлардан 
бирининг айби билан кўрилган зарарни ва бой берилган фойдани 
қоплаш шарти билан иқтисодий муносабатларда бошқарув органлари 
билан тадбиркорларни икки томонлама масъулияти принципи 
ўрнатилди.
.