Тадбиркорлик (бизнес) ҲУҚУҚИ

Биржа 
- 
олдиндан белгиланган жой ва муайян вақтда, 
белгиланган қоидалар асосида биржа савдоларини ташкил этувчи 
юридик шахс ҳисобланади. Биржалар ўз фаолиятини товар-хом 
ашё, фонд ва валюта биржаси турида амалга ошириб, улар 
акциядорлик жамиятлари шаклида ташкил этилади. (
Ўзбекистон 
Республикаси “Биржалар ва биржа фаолияти тўғрисида”ги Қонуни 2014 йил 12 
сентябрь) 
 
IX
 
БОБ. Биржалар фаолияти ва қимматли қоғозлар бозорини 
ҳуқуқий тартибга солиш 
Биржа ва биржа фаолияти деганда нима тушунилади? 
Биржаларнинг ҳуқуқий мақоми ва биржаларнинг турлари. Биржалар 
фаолиятини ҳуқуқий асослари. 
Қимматли қоғозлар бозори тушунчаси. Қимматли қоғозлар 
бозорини тартибга солувчи қонунчилик. Қимматли қоғозларни 
давлат рўйхатига олиш, муомалага чиқариш. Қимматли қоғозлар 
муомаласи 
устидан 
назорат. 
Қимматли 
қоғозлар 
бозори 
иштирокчилари. 
Фонд биржасининг ҳуқуқий мақоми ва фаолияти. Инвестиция 
фондлари. Хусусий инвестиция фонди. Қимматли қоғозлар бозорини 
мувофиқлаштириш. Биржа битимлари тушунчаси ва хусусиятлари. 
Биржа 
битимларини 
тузиш, 
рўйхатдан 
ўтказиш 
ва 
расмийлаштириш тартиби. 
 
“МанСин” корпорацияси ижро органи раҳбари Манжид Сингх 
корпорациянинг юридик департаменти бошлиғи Ранжит Сингхга ўз 
товарларини Ўзбекистон Республикасидаги биржалар фаолияти ва қимматли 
қоғозлар бозорини ҳуқуқий тартибга солиниши ҳақида маълумотлар тақдим 
қилишни сўради. 
 
Ҳар қандай бозор тизими муайян ташкилий ҳуқуқий 
инфратузилмаларга таянади. Бундай инфратузилмалар банк, молия, 
кредит, аудит тузилмалари бўлиб, улар хўжалик юритувчи 
субъектларга сифатли хизмат кўрсатиш орқали ушбу тизимнинг 
барқарорлигини таъминлайди. Бозор инфратузилмалари ичида 
биржалар алоҳида ўрин эгаллайди. 
Биржалар ташкилий уюшган савдонинг энг мукаммал 
шаклларидан бири сифатида намоён бўлади. Биржалар орқали ҳар 

---

IX БОБ. Биржалар фаолияти ва қимматли қоғозлар бозорини ҳуқуқий 
тартибга солиш
253 
Биржалар ўзининг ташкилий-ҳуқуқий шакли кўрсатилган 
бир субъект кенг миқёсларда танлаш орқали ўзи хоҳлаган товарни 
сотиб 
олиш 
имкониятига эга 
бўлади. 
Биржа 
савдосини 
расмийлаштириш биржа битимлари орқали амалга оширилади. 
Биржа 
битимларининг 
аҳамияти 
ҳақида 
Ўзбекистон 
Республикаси Президенти И.А.Каримов Ўзбекистон Республикаси 
Олий Мажлисининг Қонунчилик палатаси ва Сенати қўшма 
мажлисидаги маърузасида “…хусусий тадбиркорларга зарур 
ресурсларни сотиб олиш ва ўз маҳсулотини сотиш учун бозорларга 
чиқиш имкониятларини кенгайтириш бўйича бошланган ишларни 
давом эттириш, биржа ва аукцион савдолари орқали сотилаётган 
товарлар тури ва ҳажмини кенгайтиришга қаратилган қатьий чора- 
тадбирлар кўриш, марказлаштирилган тақсимот тизимига қайтишга 
бўлган ҳар қандай уринишларга барҳам бериш, айниқса муҳим 
аҳамиятга эга...” - деб таъкидлаб ўтган эдилар