Tadbirkorlik asoslari ц

RENTABELLIK
Sizning korxonangiz faoliyati moliyaviy natijalarini baholash uchun foy- da olishning o‘zi yetarli emas. Chunki olingan foyda hajmi korxona fao- liyati ko‘lami to‘g‘risida to‘liq ma’lumot bera olmaydi. Shunga ko‘ra, foyda hajmini uni olish maqsadida amalga oshirilgan ishlab chiqarish xarajatlariga taqqoslanishi moliyaviy natijani to‘g‘ri baholash imkonini beradi. Mazkur ko‘rsatkich rentabellik deb ataladi.
Rentabellik - foyda hajmining ishlab chiqarish xarajatlariga nis- batining foizdagi ifodasi.
Siz o‘z korxonangiz faoliyati rentabelligini hisoblamoqchi bo‘lsangiz, u holda quyidagi formuladan foydalanishingiz mumkin:
Pr
r = — x100%
TC
Bu yerda: R - rentabellik; Pr - foyda hajmi; TC - ishlab chiqarish xarajatlari.
Aytaylik, sizning korxonangizda daftar ishlab chiqarishdan olingan foyda hajmi 24 mln. so‘mni, ishlab chiqarish xarajatlari esa 60 mln. so‘mni tash- kil etsa, rentabellik darajasi 40% (24 mln. so‘m / 60 mln. so‘m) x 100%) ni tashkil etadi.
Rentabellik ishlab chiqarilayotgan mahsulot hajmiga to‘g‘ri mutanosib hamda ishlab chiqarish xarajatlariga teskari mutanosibdir. Shu tufayli ren- tabellik korxona ish samaradorligining integral ko‘rsatkichi hisoblanadi.
Foydaning o‘sishiga, chiqarilayotgan mahsulot umumiy hajmi o‘z- garmagan holda ikki yo‘l bilan: 1) ishlab chiqarish xarajatlarini kamaytirish hisobiga; 2) narxni oshirish hisobiga erishish mumkin.

ISHLAB CHIQARISHNING ZARARSIZLIK NUQTASI
Tadbirkor o‘z faoliyatini muvaffaqiyatli yuritishi uchun ishlab chiqa- rish xarajatlari va mahsulot sotish hajmi o‘rtasidagi nisbatga e’tibor qarati- shi lozim. Buning uchun u ishlab chiqarishning zararsizlik nuqtasini aniq- lay bilishi zarur.