Tadbiqiy mexanika

a) namuna, b) yemirilish xarakteri, v) siqilish diagrammasi

Namunaning uchdan bir qismi siqilgandagi shartli yukni yemiruvchi yuk deb olinadi. Yemiruvchi yuk aniqlanib olingandan so‘ng, mustahkamlik chegarasi aniqlanadi:

(10.4)

Sinov natijalari asosida hisobot tuziladi. Ushbu laboratoriya ishi yuzasidan hisobot tuzishda quyidagi jadvallar to‘ldiriladi va sinov davomida olingan siqilish diagrammalari keltiriladi.

Namunalarning sinovgacha o‘lchamlari va ko‘rinishlari

10.1-jadval

Yumshoq po‘lat (plastik material)	Cho‘yan (mo‘rt material)	Yog‘och (anizotrop material)
		Tolalari bo‘ylab	Tolalariga ko‘n-dalang yo‘nalishda
d = mm	d = mm	a = mm	a = mm
h = mm	h = mm
A= = mm^2	A= = mm^2	A=a^2 = mm^2	A=a^2 = mm^2

Namunalarning sinovdan keyingi ko‘rinishi

10.2-jadval

Po‘lat	Cho‘yan	Yog‘och
		Tolalar bo‘ylab	Tolalariga ko‘ndalang yo‘nalishda

10.3-jadval

Tartib raqami	Sinov natijalari	Yumshoq po‘lat	Cho‘yan	Yog‘och
				Tolalari bo‘ylab	Tolalariga ko‘ndalang
1.	Eng katta yuk Fmax,kN
2.	Mustahkamlik chegarasiga to‘g‘ri keluvchi kuchlanish, MPa.

Hisobotni to‘ldirish tartibi 1-ilovada keltirilgan.

11–LABORATORIYA ISHI

Mavzu: Egri o’qli sterjenning deformatsiyalanishi

Ishdan maqsad: Tajriba yo‘li bilan egri o‘qli brusdagi normal kuchlanishlari aniqlash. Tajriba va nazariya natijalarini solishtirish.
_{Asosiy tushunchalar}

Quyida keltirilgan asosiy tushunchalar to’liq emas. _{Qo’shimcha nazariy ma’lumotlarni mutaxassislik bo’yicha adabiyotlardan topish mumkin.}

O’rganilayotgan masalalardagi sterjenlarning deformatsiyalanishida ularning egriligi kichik, ya’ni sterjenlarning ko’ndalang kesimi o’lchamlari radiusga nisbatan kichikegriligi.

11.1-chizma. Virtual ko’chish prinsipi

^{Q
aralayotgan sterjen alohida nuqtasining tashqi kuch ta’sirida ko’chishini aniqlash usullaridan biri} virtual ko’chish prinsipidir. Uning mohiyati shundan iboratki sistemaning ixtiyoriy (virtual) ko’chishida ichki va tashqi kuchlarning bajargan ishlari yig’indisi nolga teng^:

11.1

Agar faqat qo’shimcha kuch tashqi kuch sifatida tanlansa va haqiqiy siljish virtual ko’chish sifatida olinsa (4.1) dan quyidagi kelib chiqadi:

11.2-chizma. Aylana shaklidagi sterjen

_11.2

Turli sterjenlar uchun ko’chishlar quyidagicha aniqlanadi (w - vertikal ko’chish, u - _{gorizontal ko’chish)}

<sub>• Aylana shaklidagi sterjen:

11.3

(u kochish aniqlanmagan)</sub>

• Yarim aylana shaklidagi sterjen:

11.4

11.3-chizma. Yarim aylana shaklidagi sterjen

11.5

• Chorak aylana shaklidagi balka:

11.6

11.7

Shkivli blok (chorak aylana shaklidagi sterjen biriktiriladigan) o’chov asbobi o’rnatilgan ustunga nisbatan vertikal va gorizontal yo’nalishda siljishigani sababli tuzatish koeffitsiyentini kiritish kerak bo’ladi. FL 170 uskunasi uchun ular quyidagicha:

• k_w = 1,45;

• k_u = 1,80.

11.4-chizma. Chorak aylana shaklidagi sterjen

_Tajribalar

Tanlangan tajriba sinovi to’liq emas, lekin individual tajribalarni o’tkazishda foydalanishga mo’ljallangan.

Keltirilgan tajribalar namuna sifatida keltirilgan. Qurilmaga individual komponentalarning o’rnatilishi, eksperimental ko’nikmalar va sharoitlardan bog’liq ravishda boshqa tajribalarni ham o’tkazish, hamda qonuniyatlar aniqroq ko’rsatilishi mumkin.

3 xil ko’rinishdagi tajribalarda deformatsiyani o’lchash mumkin.