Tadbiqiy mexanika

Tajriba: Ochiq tsilindr

Bosim: P=20 birlik = 2 N/mm²

Kanal	Burchak (° da)	Kuchlanish
A1	0	^–^
A2	30	^–^
A3	45	^–^
A4	60	^–^
A5	90	^–^

Tajriba misoli qiymatlari

Noma’lum asosiy deformatsiya va noma’lum kuchlanishlarni aniqlash uchun α=0°, 45°, 90° burchak ostidagi deformatsiyalardan foydalanildi

8-LABORATORIYA ISHI

Mavzu: Eylerning ustuvorlik nazarisini tekshirish uchun ko’rgazmali uskuna

Ishdan maqsad: Markaziy siqilgan uchlari turli xolatlarda biriktirilgan sterjenlarni ustuvorlik nazariyasini tajribada tekshirish.

Ko’rgazmali uskunasi balkaning o’q bo’ylab qo’yilgan kuch ta’sirida egilishining turli hollarini tekshirish uchun mo’ljallangan. Balkalarning chozilishi, siqilishi yoki egilshi Masalalaridan farqli ravishda bo’ylama kuch ta’sirida egilishida turg’unlik masalasi ham bor. Balkalarning o’q bo’ylab qo’yilgan kuch ta’sirida egilishi muhandislik sohasida muhim ahamiyatga ega qurilish va metal lkonstruksiyalaridagi ustunlar Va tayanchlar; Gidravlik silindrlardagi porshen shtoklari; ko’tarish tishli g’ildiragida ko’tarish vintlari; mashinasozlikdagi shatun va turtkichlar. Ma’ruzachi va amaliyot o’qituvchisi ko’rgazmali uskunadan eks’erimentlar o’tkazish uchun foydalanishi mumkin.

8.1- rasm CHizma.O’q bo’ylabqo’yilgan kuch ta’sirida yupqa sterjenning yegilishi

U
skunaning tavsifi Uskuna (1) rama va undagi o’q bo’ylab qo’yilgan kuch ostida egilishga ishlovchi 4 ta sterjendan iborat (2). Ramaga egilishning miqdorini ko’rsatuvchi shkalalarga ajratilgan oq devor(3) ham o’rnatilgan Sterjenlarning uchlari o’q bo’ylab qo’yilgan kuch ta’sirida egilishining barcha turlarini namoyish qilishga moslashtirib tayyorlangan. pastki(4) uchi ramaga nisbatan qo’zg’almas qilib o’rnatilgan, yuqori(5) uchi esa vertikal yo’nalish bo’yicha(2-holda esa gorizontal yo’nalishda ham) to’g’rilanishi mumkin, hamda ularga yuk qo’yiluvchi tutqichlar ham o’rnatilgan (6). Sterjenlarning uchlari qisqichlar yordamida mahkamlangan.
_{8.2 rasm-chizma.Ko’rgazmali uskunaning qismlari}

Bo’ylama kuch ta’sirida egiluvchi(2) sterjenlar zanglamaydigan po’latdan yasalgan bo’lib, o’lchamlari 0.5x12x180mm.

Kuch5N va1Nli (7) yuklar yordamida sterjenga turli qiymatlarda qo’yilishi mumkin.

8.2-chizmada bo’ylama egilishining turlari keltirilgan.

8
.3-chizma.Bo’ylama egilish turlari

Nazariy ma’lumotlar Kritik kuchning qiymati bo’ylama egilish uzunligidan bog’liq. Bo’ylama egilish shakli va uzunligi esa sterjenning uchlaridagi mahkamlanish turiga bog’liq.3.1-chizmada turli hollar uchun bo’ylama egilish shakllari va uzunliklari keltirilgan.

O’q bo’ylab qo’yilgan kuchning Fkrit kritik qiymati turli hollar uchun quyidagi formulalar yordamida hisoblanadi:

1-hol uchun: 2-hol uchun:

3-hol uchun: 4-hol uchun:

8.4 rasm O’q bo’ylab qo’yilgan kuch.

Ishni o’tkazish tartibi:

Kritik kuchlarning o’zaro nisbatlari1:1/4:4:2.04 kabi bo’lio’i kerak.

Uzunlik va qattiqlikning berilgan qiymatlari uchun kritik kuch faqat uchlarining mahkamlanishidan bog’liq bo’ladi.

Tajribani o’tkazish davomida yuklanish ketma-ket oshirib boriladi. Hisoblashlarda aniqlangan natijalariga yaqinlashgach turg’unlikning buzilishini, ya’ni bo’ylama egilish nuqtasini aniq ko’rish uchun kuchni kichik qiymatlar(1N yuklar) bilan oshirib borish kerak.

Yuqori tayanchdagi vertikal sozlagich yuklanish oo’ib ketgan holda ham buzilmaydi.

Tajribalarda aniqlangan kritik kuchlar hisoblashlar natijasida aniqlangan kritik kuchlardan kichik bo’ladi. Buning sababi kichik boshlang’ich deformatsiyadir. Harbir sterjen oldindan egilishga ega bo’ladi. Hisoblashlarda esa bu egilishlarni hisobga olishning imkoni yo’q.

Kritik kuchni aniqlashda yuk tutqichlarning 1N ga teng og’irligini hisobga olish kerakligini eslab qolish kerak.

Tajriba natijasi: po’lat materialining elastiklik moduli E=210000N/mm2. O’lchamlari 0.5x12mm bo’lgan ko’ndalang kesimi to’rtburchakli sterjen uchun inersiya momenti

UzunlikL=180 mmbo’lgandakritikkuch 1-hol uchun:

2-hol uchun:

3 -hol uchun:

4-hol uchun: