«tabiyot fanlari» fakultеti «gеografiya va uni o’qitish mеtodikasi» kafеdrasi

Xulosa ……………………………………………………………………...….88

Foydalanilgan adabiyotlar …………………………………………………...90

KIRISH

Mavzuning dolzarbligi: Yurtboshimizo‘zlarining"Yuksakma’naviyat -yеngilmaskuch" asarlaridahaqliravishdata’kidlaganlaridek"Agarkidunyoimoratlariichidaengulug‘imaktabbo‘lsa, kasblarningichidaengsharaflisio‘qituvchilikvamurabbiylikdir”, desako‘ylaymanki, aynihaqiqatniaytganbo‘lamiz.[2]

Ta’limsohasidazamonaviyaxborotvakompyutertexnologiyalari, internettizimi, kengformatlitelekommunikatsiyalarningzamonaviyusullarinio‘zlashtirish, bugungitaraqqiyotdarajasinibelgilabberadiganbundayilg‘oryutuqlarnafaqatmaktab, litseyvakollejlar, oliyo‘quvyurtlariga,harqaysioilahayotigakengkiribborishiuchunzamintug‘dirishningahamiyatinianglabolishimizlozim.Mas’uliyatlivamurakkabbuvazifa, davlatningboshqatadbirlariqatorida, RespublikaOliyMajlisining 9-sesiyasidaqabulqilingan “Ta’limto‘g‘risida”giQonun “Kadrlartayyorlashmilliydasturi”niro‘yobgachiqarishorqalibajariladi. Budasturnitarkibiyqismisifatidata’limningyangimodeliyaratiladi.Bundanko‘zlanganmaqsadta’limsohasinitubdanislohqilish, unio‘tmishdanqolganmafkuraviyqarashlarvasarqitlardanto‘laxalosetish, rivojlangandemokratikdavlatlardarajasida, yuksakma’naviyvaaxloqiytalablargajavobberuvchiyuqorimalakalikadrlartayyorlashningmilliytiziminiyaratishedi.Prezidentimiztomonidanilmiyasoslabberilganta’lim-tarbiyamodeliniamaliyotgatadbiqetisho‘quvjarayoninitexnologiyalashbilanuzviybog‘liqdir.Dasturmazmunidabarkamolshaxsvamalakalimutaxasisnitarbiyalabvoyaga еtkazishjarayoniningmohiyatito‘laqonliochibberilgandir. Malakalikadrlartayyorlashjarayoniningharbirbosqichio‘zidata’limjarayoninisamaralitashkiletish, uniyuqoribosqichlargako‘tarish, shubilanbirgajahonta’limidarajasiga еtkazishborasidamuayyanvazifalarniamalgaoshirishilozim. Mazkurjarayonning1-bosqichida “O‘quv-uslubiymajmualarninghamdata’limjarayonididaktikvaaxborotta’minotiningyangiavlodiniishlabchiqishvajoriyetish”, 2-bosqichda “Ta’limmuassasalariningmoddiy-texnikavaaxborotbazasinimustahkamlashnidavomettirish, o‘quv-tarbiyajarayoniniyuqorisifatlio‘quvadabiyotlarnivailg‘orpedagogiktexnologiyalarbilanta’minlash” hamdauchinchibosqich (2005 vaundankeyingiyillar) da “...ta’limmuassasalariningresurs, kadrlarvaaxborotbazalariniyanadamustahkamlasho‘quv-tarbiyajarayoniniyangio‘quvuslubiymajmualar, ilg‘orpedagogiktexnologiyalarbilanto‘liqta’minlash” kabidolzarbvazifalarijobiyhaletilmog‘ilozim. RespublikaPrezidentita’lim-tarbiyasohasigamilliydidaktiknuqtainazardanyondoshib, uniquyidagichata’riflaydi: “Ta’limO‘zbekistonxalqima’naviyatigayaratuvchanlikfaoliyatinibaxshetadi. O‘sibkelayotganavlodningbarchayaxshiimkoniyatlariundanamoyonbo‘ladi, kasb-kori, mahoratiuzluksiztakomillashadi, kattaavlodlarningdonotajribasianglabolinadivayoshavlodgao‘tadi”. Jamiyatimizgaqanchadanqanchabilimlikadrlarnivayuqorimalakaliolimlarni еtishtiribkelganpedagogikauslublarimavjudku, ularningeskirib, talabgajavobbermayqolganvamafkuralashtirilganjoylarnio‘zgartirib, milliytusberib, foydalanaversabo‘lmaydimi? - deganmulohazalarhamyo‘qemas. O‘zbekistonningshukundagipedagogikjamoatchilikningaksariyati, aynanmanashuyshldanbormoqda. Buyo‘lilojsizlikdanizlabtopilganbo‘lib, qisqamuddatxizmatqilishimumkin. Mustaqillikniqo‘lgakiritganvabuyukkelajaksariintilayotganjamiyatgabuyo‘luzoqhizmatqilaolmaydi. Chunki:

Birinchidan: ma’lumsabablargako‘rajahonhamjamiyatitaraqqiyotdanortdaqolibketganjamiyatimiz, taraqqiyetganmamlakatlarqatoridano‘rinolishiuchun, aholita’liminijadallashtirishvasamaradorliginioshirishmaqsadidaengilg‘orpedagogiktadbirlaridanfoydalanishzarurligi:

Ikkinchidan: an’anaviyo‘qitishtizimiyozmavaog‘zakiso‘zlargatayanibishko‘rishitufayli “Axborotlio‘qitish” sifatidatavsiflanib, o‘qituvchifaoliyatibirginao‘quvjarayoniningtashkilotchisisifatidaemas, balkinufuzlibilimlarmanbaigaaylanibqolganligi:

Uchinchidan: Fan-texnikataraqqiyotininigo‘rtarivojlanganliginatijasidaaxborotlarningkeskinko‘payibborayotganligivaularniyoshlargabildirishuchunvaqtningchegaralanganligi:

To‘rtinchidan: kishilikjamiyatio‘ztaraqqiyotiningshukundagibosqichidanazariyvaempirikbilimlargaasoslangantafakkurdantoborafoydalinatijagaegabo‘lgan, aniqyakungaasoslangantexniktafakkurgao‘tibborayotganligi:

Beshinchidan:yoshlarnihayotgamukammaltayyorlashtalabiulargaengilg‘orbilimberishusulihisoblanganob’ektivborliqqayondoshuvtamoyilidanfoydalanishnitalabqilishidadir. Pedagogiktexnologiyafaniyuqoridasanabo‘tilgan 5 tasababiyshartlarningbarchatalablarigajavobberadiganta’limiytadbirdir. Uzluksiz ta’lim tizimini rivojlantirishning eng katta yo‘nalishlaridan biri bu uning axborotlashtirilishidir. Bu o‘quvchilarning o‘qitish jarayoni davomida oladigan taasurotlarini axborot tilining oshishiga olib keladi. Kelajak zamonaviy o‘quvchilardan axborot texnologiyalardan foydalanish sohasida katta bilim zaxiraga ega bo‘lishni talab qilmoqda. Hozirgi kunda insonni global kommunikatsion sistemalar, internet dunyosida yashashga va tinmay mehnat qilishga o‘rgatish, uni har hil axborotlarni o‘zlashtirilishiga tayyorlash, insonni bu narsalarni tushunishiga o‘rgatish o‘qitishning muhim masalasi bo‘lib bormoqda. O‘qitish maskanlarining kompyuterlar, interaktiv doskalar va boshqa texnika turlari bilan ta’minlanishi o‘qitish jarayonini takomillashtirishda juda katta ahamiyatga ega. O‘qitish jarayonida multimediya texnologiyalaridan foydalanishi an’anaviy o‘qitish metodlariga qaraganda quyidagilarga imkoniyat yaratadi:

• 
  Darsni, amaliy va labaratoriya mashg‘ulotlarini olib borishni, ayniqsa yangi materialni tushuntirishni optimallashtirishga;
  
• 
  O‘qitish jarayonining orginal ob’ekti o‘rniga kompyuterli, interfaol immitatsion modellardan foydalanish va jarayonni ichida kuzatib olib borishga;
  
• 
  O‘quv materialni qayta o‘tkazilishini amalga oshirishga;
  
• 
  Darslarning rivojlantiruvchi potensialini oshirishga.
  

Kompyuterli taqdimotlar har qanday materialni o‘qitishning va taqdim etishning effektiv metodidir. Agar o‘quvchilar qandaydir savolga javob bera olmasalar, to‘g‘ri javob topish uchun ma’lumotlar keltirilgan slydga qaytish imkoni bor. Shu tariqa qiyinchilik tug‘dirgan materialning tahlili amalga oshiriladi.[1]

Germaniya Federativ respublikasi dunyo mamalakatlari orasida yuqori o’rinlarni egallaydi. Yalpi ichki mahsuloti va sanoat ishlab chiqarish hajmi bo’yicha AQSH va Yaponiyadan keying 3-o’rinda turadi Tashqi savdo aylanmasining hajmi bo’yicha jahonda ikkinchi o’rinda turadi. Germaniyaning Yevropa va jahon xo’jaligidagi muhim ahamiyatini uning yuqori sifatli mahsulot chiqarishiga qaratilgan sanoat belgilaydi. [18]

Ushbu bitiruv malakaviy ishi Germaniya Federativ respublikasi iqtisodiyotini hududiy rivojlanishining o’ziga xos xususiyatlari mavzusiga bag’ishlangan bo’lib, unda mamalakatning iqtisodiyotini shakllanishida sanoat, qishloq xo’jaligi va noishlab chiqarish tarmoqlarining ahamiyati o’rganilgan.