Tabiiy va aniq fanlar

O’quv muassasalarining yoritilishi, isitilishi va shamollatilishini gigienik baholash

Maqsad: o’quv muassasalarining yoritilishi, isitilishi va shamollatilishi haqida ma’lumot to’plash hamda norma asosida gigienik baholash.
O’quv jihozlari: metr, santimetrli lenta, yorug’likni o’lchash asbobi (lyuksomer), termometr, normani aks ettiruvchi ma’lumotlar.


Amaliy mashg’ulotining nazariy qismi:
I. Tabiiy va sun’iy yoritilishini gigienik baholash:

1. 
   Yorug’lik o’quvchilarga chap tomondan tushishi kerak.
   
2. 
   Derazalarning oynalangan yuzasini polning sathiga bo’lgan nisbatini hisoblab chiqiladi. Normada yorug’lik koefitsienti 1:4, 1:6 bo’lishi kerak.
   
3. 
   Deraza tokchasining polga nisbatan balandligi normada 75-80 sm. derazalar oralig’i 50-75 sm. bo’lishi kerak.
   
4. 
   Normada shift, devor, eshik va romlarning rangi oq, panelning uzunligi 1,30 sm, rangi och sariq, och havo ranglarda bo’lishi kerak.
   
5. 
   Sinfning eng qorong’i qismida tabiiy yorug’lik etarligini aniqlash uchun o’quvchiga o’sha erda kitobni 30-35 sm. uzoqlikda o’qitib ko’ring. Agarda kitobni qiynalmay o’qisa tabiiy yorug’lik etarli, qiynalsa sun’iy yoritilishi kerak.
   
6. 
   Xona cho’g’lanma yoki lyumenesents lampalar bilan yoritilishi mumkin.
   

Xonadagi elektr lampochkalari quvvati normada 50 m² 2100-2400 vatt yoki 175350 lyuks bo’lishi kerak. Sinf doskasi maxsus yoritilishi mumkin.


II. Sinf xonalarining isitilishini gigienik baholash:

1. 
   Xonalar maxsus pechka yoki markaziy isitish sistemasi bilan isitiladi.
   
2. 
   Termometr yordamida xona, koridor, garderob va sport zalining harorati o’lchanadi. Normada sinf xonasining harorati qishda-17-19°S, bahorda 23-24°S, kuzda 24-26°S, sport zali harorati 15-16°S, namligi 40-65% bo’lishi kerak.
   

III. Tabiiy va sun’iy ventilyatsiyani gigienik baholash:

1. 
   Xonadagi fortochkalarning soni va umumiy hajmi hisoblanadi. Normada pol yuzasi bilan fortochkalar yuzasi nisbati 1:80 bo’lishi kerak.
   
2. 
   Normada fortochkalarning eni 0,6 m., balandligi 0,5 m. bo’lishi kerak.
   
3. 
   Har darsdan so’ng xona elvizak usulida shamollatishi o’rganiladi.
   
4. 
   Maxsus ventilyatsiya quvurlari bo’lib, ular ishlab turishi kerak.
   
5. 
   Ximiya, fizika va biologiya laboratoriyalarida, ustaxonalarda sun’iy so’rg’ich yoki ventilyatsiyalar bo’lishi shart.