Tabiiy resurslardan oqilona foydalanish: atmosfera havosini muhofaza qilish

8-17
Tropopouza
Stratosfera	9-18	50	Stratopouza
Mezosfera	55	80	Mezapouza
Termosfera	85	700-800	Termopauza
Ekzosfera	800 dan yuqori

• Atmosferaning qatlamlari

• Birinchi bosAtmosferaning tuzilishi hozirgi holga kelgunga qadar 3 bosqichdan o‘tgan, deb tahmin qilinadi.
• qichda atmosfera asosan suv bug‘lari, vodorod va ammiak gazlaridan tashkil topgan, kislorod erkin holda bo‘lmagan, lekin Quyoshdan keladigan ultrabinafsha nurlari ta'sirida suv bug‘lari vodorod va kislorodga bo‘linib turgan.
• Ikkinchi bosqichda atmosfera asosan karbonat angidrid gazidan tashkil topgan. Ushbu gaz vulqon otilishi natijasida ajralib chiqqan va toshko‘mir davrida bu bosqich tugagan, chunki o‘simliklar fotosintez natijasida karbonat angidridni yutib, kislorodni ko‘plab ajratib chiqargan
• Uchinchi bosqich paleozoy davridan boshlanadi, ya'ni shu davrdan boshlab atmosfera hozirgi tuzilishga ega bo‘la boshlagan. Akademik V.I.Vernadskiyning ta'kidlashicha, bunda asosan tirik organizmlar asosiy rol o‘ynagan.

• Atmosferaning Yer hayotidagi ahamiyati katta:
• 1. Tirik organism bilan jonsiz tabiat o’rtasida issiqlik va moddalar almashinuviga imkon beradi.
• 2.Ultrabinafsha nurlardan himoya qiladi.
• 3. Yerda suvni ushlab turadi, suv aylanishini ta'minlaydi.
• 4. Yer yuzida quyosh issiqligining qayta taqsimlanishiga ta'sir ko‘rsatadi, iqlimni mo‘'tadillashtirib turadi.
• 5. Yer yuzida organik hayotning mavjudligini ta'minlaydi.

• Insonning xo‘jalik faoliyati natijasida dunyoda yirik ekologik muammolar kelib chiqmoqda.
• «Issiqxona samarasi». Dunyo bo‘yicha XX asrning 50-yillaridan boshlab, energiya ishlab chiqarishning keskin ortishi munosabati bilan atmosferaga katta miqdorda chiqindilar chiqarila boshlandi. Atmosferaga chiqariladigan chiqindilar miqdori yiliga 5 mlrd tonnani tashkil qildi. Bu miqdor yil sayin orta boshladi. Bu esa Yerdagi o‘rtacha harorat 1890-yildagi 14,5°C dan 1980-yilda 15,2°C ga, ya’ni 0,7 darajaga ortishiga olib keldi. Mazkur ko‘rsatkich yil sayin ortib borish xususiyatiga ega. Bu esa «issiqxona samarasi »ning yuzaga kelishiga sabab bo‘lmoqda. Olimlarning fikricha, «issiqxona samarasi»ni vujudga keltiruvchi gazlarning hozirgi ortish sur’ati saqlanib qolsa, har 10 yilda harorat 0,2—0,5 darajaga ortib boradi.

• YERDAGI O`RTACHA HAVO HARORATI 1850-2100 YILLARDA ORTISHI.

• Bu esa turli ekologik va ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlarga olib kelishi mumkin. Dunyo bo‘yicha havo haroratining 1—2 darajaga ko‘tarilishi natijasida Yevrosiyoda tundra, o‘rmontundra, tayga, aralash va keng bargli o‘rmonlar, o‘rmon-dasht va dasht tabiat zonalarining shimolga siljishi kutilmoqda. Bundan tashqari, Yevropa va Afrikada daryolarning suv oqimi ortadi. Dunyo bo‘yicha havo haroratining ortishi muzliklarning erishi va okean suvlarining issiqlik ta’sirida kengayishiga olib keladi. XX asr davomida olimlarning hisobi bo‘yicha okean sathi 17,5 sm ga ko‘tarilgan. Amerika olimlarining bashoratiga ko‘ra 2100-yilga kelib Dunyo okeani sathi 1,4—2,2 m ga ko‘tarilishi mumkin. Bu okean sohillarida joylashgan ko‘pchilik davlatlarning suv ostida qolib ketishiga sabab bo‘ladi.

•