Tabiiy fanlarning zamonaviy konsepsiyasi

Fanning asosiy xususiyatlari
Fanga quyidagi xususiyatlar xosdir:
Univyersallik - tadqiq etilayotgan ob’ekt to‘g‘risida mavjud bilimlarni ular qanday olingan bo‘lsa, shunday holatda taqdim etadi.
Fragmentarlik - ob’ektiv borliqning jamini emas, balki unga xos ayrim fragmentlarni yoki ularning parametrlarini o‘rganadi. Fan o‘z navbatida alohida predmetlarga bo‘linadi.
Umumahamiyatlilik - olingan bilimlar barcha insonlar uchun foydalidir, chunki fan tili yagona bo‘lib, u odamlarni birlashtirishga harakat qiladi.
Shaxsga aloqador emasligi - ilmiy bilishning yakuniy natijalarida olimning na individual xususiyatlari, na millati va na turar joyi o‘z aksini topmagan va topmaydi ham.
Tizimlilik - fan bir-biri bilan bog‘lanmagan qismlardan tashkil topgan emas. U o‘ziga xos tarkibga egadir.
Yakuniy nihoyasiga etmaganlik - ilmiy bilish doirasining uzluksiz kengayib borishiga qaramasdan, fan mutloq haqiqatga etib borishi, uni ixtiro qilishi mumkin emas.
Merosliylik - yangi bilimlar ma’lum darajada, qonun-qoidalarga rioya qilgan holda, eski bilimlar bilan taqqoslanadi va shulardan to‘g‘ri va to‘liq mazmunga ega bo‘lgan holda qabul qilinadi.
Tanqidiylik - o‘zining, hatto ilmiy asoslangan natijalari mazmuniga oid bilimlariga ham shubha bilan qarashga, zarur bo‘lib qolganda ularni o‘zgartirishga ham tayyor ekanligi.
Sinalganlik - xulosalar ma’lum qoidalarga binoan tekshirilishni talab qiladi va undan o‘tkaziladi.
Ahloqiy normalarga aloqador emasligi - ilmiy xaqiqat ahloqiy-etik jihatdan neytraldir.
Ratsionallik - bilimlar oqilona ish yuritish va mantiq qonunlarga tayangan holda olinadi, empirik daraja chegarasidan o‘tuvchi nazariyalar va ularni asoslarini shakillantiradi.
Hissiyotliylik - ilmiy natijalar empirik jihatidan tekshirishni talab qiladi va ana shundan keyingina asoslangan va sinalgan deb hisoblanadi.
Fanning ushbu hususiyatlari, o‘ziga xos, o‘zaro bog‘langan dialektik juftliklar hosil qiladi: Univyersallik - Fragmentarlik, Umumahamiyatlilik - SHaxsga aloqador emasligi, Tizimlilik - Yakuniy nihoyasiga etmaganlik, Sinalganlik - Ahloqiy normalarga aloqador emasligi, Ratsionallik – Hissiyotliylik.
Fanga yuqoridagilardan tashqari, yana o‘ziga xos metodlar, tadqiqot tarkibi va boshqalar xosdir.