|
Agar javobda yillar to‘g‘ri keltirilsa-yu, ammo izoh berilmagan bo‘lsa, javob qisman
qabul qilinadi. Bunday javoblar quyidagicha bo‘lishi mumkin:
►
1930-1933
►
1910-yilgacha.
Birgina yil yozilib (vaqt oralig‘i emas), to‘g‘ri izoh berilgan bo‘lsa, javobqisman qabul
qilinadi
(1
ball).
Bunday
javob
quyidagicha
bo‘lishi
mumkin:
►
1980-yilda havoga chiqarilgan chiqindilar miqdori kamaygan, temperatura esa orta
boshlagan.
Anvarning xulosasini tasdiqlamaydigan javob berilgan, vaqt oralig‘i noto‘g‘ri
ko‘rsatilgan bo‘lsa, javob qisman qabul qilinadi. Bunday javob quyidagicha bo‘lishi
mumkin:
►
1950-yildan 1960-yilgacha bo‘lgan vaqt oralig‘ida temperatura pasayib borgan,
havoga
chiqarilgan
karbonat
angidrid
miqdori
ortgan.
Ikkita egri chiziq o‘rtasidagi farqli jihatlar ko‘rsatilgan, ammo vaqt oralig‘i tilga
olinmagan bo‘lsa, javob qisman qabul qilinadi. Bunday javoblar quyidagicha bo‘lishi
mumkin:
►
havoga chiqarilgan CO
2
ning miqdori kamayib borgan bir vaqtda temperatura
ko‘tarilgan;
►
avvallari chiqindilar kam chiqarilsa-da, ajralib chiqsa-da, temperatura yuqori bo‘lgan;
►
boshlanishida temperatura ancha yuqori bo‘lsa-da, havoga chiqarilayotgan karbonat
angidrid
gazining
miqdori
nihoyatda
kam
bo‘lgan.
Grafklardagi farqlar ko‘rsatilgan bo‘lsa, ammo izohlar yetarli bo‘lmasa, javob qisman
qabul qilinadi. Javobda grafkning notekis ekanligi qayd etilgan, ammo aniq fkr
bo‘lmasa, javob qabul qilinmaydi.
Bunday javoblar quyidagicha bo‘lishi mumkin:
►
u biroz yuqoriga va pastga ketadi;
►
u 1930-yilda biroz pasaygan.
Noaniq vaqt oralig‘i yoki hech qanday izohlarsiz biror yil
ko‘rsatilgan bo‘lsa yoki javob yo‘qbo‘lsa, javob qabul qilinmaydi.
Bunday javoblarquyidagicha bo‘lishi mumkin
►
o‘rtalarida;
►
1910.
Mazkur savol orqali o‘quvchilarning hodisalarni ilmiy jihatdan tushuntirish
kompetensiyasibaholanadi.
3-savol
Anvar Yer atmosferasi o‘rtacha temperaturasining ko‘tarilishi atmosferaga
chiqarilayotgan karbonat angidrid gazi miqdorining ortishiga bog‘liq, degan
xulosada
qat’iy
turib
oldi.
Valida
esa
Anvar
shoshib xulosa chiqargan, deb hisoblaydi. Valida: «Yakuniy xulosa
chiqarishdan avval issiqxona samarasiga ta’sir ko‘rsatuvchi boshqa
omillar o‘zgarishsiz qolganiga ishonch hosil qilish kerak», – deydi.
Valida
nazarda
tutayotgan
omillardan
birini
yozing.
____________________________________________________________________
________________________________________________________________
Baholash mezoni
Mazkur topshiriqni bajarish uchun o‘quvchilar yuqorida keltirilgan har ikkala grafkda
ifodalangan ma’lumotlarni talqin qilishlari, ularni o‘zaro taqqoslashlari zarur. Ular
karbonat angidrid gazining atmosferaga chiqarilishi bilan Yer atmosferasi o‘rtacha
temperaturasining ko‘tarilishi aks etgan grafklardagi bir-biridan farq qiladigan qismlarni
anglashlari kerak, bu esa Yer atmosferasi o‘rtacha temperaturasining ko‘tarilishi har
doim ham atmosferaga chiqarilayotgan karbonat angidrid gazi miqdoriga bog‘liq
bo‘lmasligini ko‘rsatadi
Agar o‘quvchilarning javoblarida Quyosh radiatsiyasi yoki energiyasi bilan bog‘liq omil
ko‘rsatilgan bo‘lsa, javob to‘liq qabul qilinadi.To‘g‘ri javob quyidagicha ifodalangan
bo‘lishi mumkin:
►
Yer sathidan qaytgan energiya;
Agar o‘quvchilarning javoblarida Yer tabiatining alohida tarkibiy qismlari
yoki atrof-muhit ifloslanishi bilan bog‘liq bo‘lgan omil qayd etilgan bo‘lsa, javob
havodagi suv bug‘lari;
►
bulutlar;
►
vulqon otilishlari;
►
atmosferaning ifloslanishi(gaz, yoqilg‘i);
►
atmosferaga chiqarilayotgan zararli gazlar;
►
freon;
►
avtomobillar soni;
►
ozon(havoning tarkibiy qismi sifatida).
Agar o‘quvchilarning javoblarida karbonat angidrid gazi konsentratsiyasi o‘zgarishining
sabablari
keltirilgan
bo‘lsa, javob qabul qilinmaydi. Noto‘g‘ri javoblar
quyidagichaifodalangan bo‘lishi mumkin:
►
tropik o‘rmonlarning yo‘q qilinishi;
►
ajralib chiqayotgan karbonat angidrid miqdori;
►
qazib olinadigan yoqilg‘ilar.
Agar o‘quvchilarning javoblarida noaniq omil ko‘rsatilgan bo‘lsa yoki javob yo‘q
bo‘lsa, javob qabul qilinmaydi.
Noto‘g‘ri javoblar quyidagicha ifodalangan bo‘lishi mumkin:
►
o‘g‘itlar;
►
ob-havo holati;
►
kislorod miqdor
►
azot;
►
ozon tuynugining kattalashishi.
Mazkur topshiriq o‘quvchilarning hodisalarni ilmiy jihatdan tushuntirish
kompetensiyasini baholashga qaratilgan bo‘lib, savolga javob berish uchun metodologik
bilimlar talab etiladi
Do'stlaringiz bilan baham: |
