Tabiiy fanlar fakulteti geografiya kafedrasi

FARG‘ONA DAVLAT UNIVERSITETI
TABIIY FANLAR FAKULTETI
GEOGRAFIYA KAFEDRASI
“FARG‘ONA VODIYSI GEOGRAFIYASI”
FANIDAN tayyorlagan slaydi.
Mavzu:: ANDIJON VILOYATI AHOLISI VA MEHNAT RESURSLARI
TAYYORLADI: Nabiyev Ismoiljon
O‘zbekiston Respublikasining maydoni eng kichik, biroq aholisi eng ko‘p bo‘lgan mintaqalaridan biri – Andijon viloyati 1941 yilda tashkil topgan. O‘tgan asrning 60-yillarida u qo‘shni Namangan viloyati bilan birlashib, Andijon viloyati nomida mavjud bo‘lgan va so‘ngra yana avvalgi rasmiy maqomi va hududi qayta tiklangan.
Maydoni 4,30 ming kv. km va bu nuqtai nazardan u mamlakatimizda Sirdaryo viloyatidan (4,28 ming kv. km) oldinda turadi, xolos. Atigi 0,96 foiz respublika maydonini egallagan ushbu hududda 2805,2 ming kishi yoki mamlakat jami aholisining 9,2 foizi yashaydi (aholi soni bo‘yicha Farg‘ona iqtisodiy rayonida ikkinchi, respublikamizda to‘rtinchi o‘rinda turadi).
Andijon viloyati hududi va aholisi nisbiy ko‘rsatkichlarini taqqoslashning o‘zi mintaqa ijtimoiy-iqtisodiy vaziyatining asosiy xususiyatlarini yaqqol namoyon qiladi. Bunda, eng avvalo, viloyat demografik sig‘imining juda yuqoriligi, aholining o‘ta zich joylashuvi, yer resurslarining tanqisligi ko‘zga tashlanadi. Aynan ana shunday vaziyat uning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish strategik yo‘nalishlarini belgilab olishni taqozo etadi.
Ma’muriy jihatdan Andijon viloyati viloyatga bo‘ysunuvchi 3 ta shahar, 14 qishloq tumanlari, 9 ta tumanga bo‘ysunuvchi shaharlar hamda 78 ta shaharcha va 90 ta qishloq fuqarolar yig‘inlaridan iborat. Qishloq aholi punktlari 456 ta. 18-ilovada keltirilgan ma’lumotlar ko‘rsatishicha, viloyatning 7 ta, ya’ni jami qishloq tumanlarining teng yarmi bir sanada - 1962 yilda tashkil etilgan. Eng “yangi” qishloq tumani Buloqboshi bo‘lib, u 1992 yilda, asosan Xo‘jaobod tumanidan ajralib chiqqan.
Viloyat geografiyasining o‘ziga xos xususiyatlaridan biri shuki, bu yerda qishloq tumanlari zich va maydoni deyarli bir tekis taqsimlangan. SHunchalik miqdorda, ya’ni 14 ta qishloq tumanlari Qoraqalpog‘iston Respublikasi, Samarqand va Surxondaryo viloyatlarida ham mavjud, ammo ularning hududi Andijon viloyatidan bir necha marta katta. Viloyatda har bir tumanga atigi 0,31 ming kv. km.dan maydon to‘g‘ri keladi - mamlakatimiz bo‘yicha eng oz ko‘rsatkich hisoblanadi. Bu yerda “geografiylik koeffitsienti” 2,61 ga teng. Boshqacha qilib aytganda, eng katta tuman - Qo‘rg‘ontepa eng kichik tuman - Buloqboshidan 2,6 marta katta, vaholanki, bunday hududiy tafovutlar boshqa mintaqalarda, hatto qo‘shni Namangan va Farg‘ona viloyatlarida ham sezilarli darajada.
Uncha katta maydonga ega bo‘lmagan viloyat respublika hududiy mehnat taqsimotida, milliy iqtisodiyotning shakllanishida muhim rol o‘ynaydi. U mamlakatimizning 6,6 foiz yalpi ichki mahsulotini, 13,6 % sanoat va 9,9 foiz qishloq xo‘jalik mahsulotini ta’minlaydi. Viloyatning xo‘jaligi industrial-agrar yo‘nalishga ega bo‘lib, u, eng avvalo, mashinasozlik (avtomobilsozlik), to‘qimachilik sanoat tarmoqlariga, paxta va pilla etishtirishga ixtisoslashgan.