Tabiiy fanlar fakulteti biologiya kafedrasi



Download 2,82 Mb.
Pdf ko'rish
bet58/119
Sana03.01.2022
Hajmi2,82 Mb.
#312802
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   ...   119
Bog'liq
Yoshlar fiziologiyasi мажмуа 2018

5-mavzu:
  
Tayanch –harakat a’zolari va uning gigienasi 
 
Reja 
 
1.
 
Ilk  va  maktabgacha  yoshdagi  bolalar  tayanch-harakat  tizimi  faoliyatining  yosh 
hususiyatlari  
2.
 
Qaddi-qomat va uning turlari  
3.
 
Qaddi-qomatni to’g’ri shakllanishi va ularning buzilishi  
4.
 
Bolalarda
 
tayanch-harakat apparatining yosh hususiyatlari va gigienasi  
Kalit so’zlar: Tayanch-harakat tizimi, harakat, qaddi qomat, yosh hususiyalari, gigienasi 
kasalliklari.  
 
Bola ma’lum bir harakatlar bilan dunyoga keladi, ular suyak-mushak, payi, bo’g’imlarning 
birgalikda  amalga  oshiradigan  faoliyat  orqali  amalga  oshiradi.  Suyak-mushak  tizimi  o’z 
faoliyatini tayanch-harakat tizimi orqali organizmni  
muhim  
harakat 
 funktsiyasini   bajaradi.  
Harakat  

organizmning 
faoliyatini 
tashqi 
asosiy 
funktsialaridan biridir.  
Bolaning jismoniy rivojlanishini asosiy tarkibiy qisimlaridan biri, uning motorikasini 
shakillanishi.  Bolani  dunyoga  kelguniga  qadar  uning  jismoniy  faolligi  va  harakatlari 
shakillanishi rivojlana boshlaydi[1].  
Bola  –  18  –  yoshga  Yetmagan  har  bir  inson.  18  yoshdan  katta  bo’lgan,  hali  kattalar 
hayotiga moslashib ulgurmagan yoshlar ham ushbu toifaga kiritiladi. Biz turli xil yosh toifalarini 
ta’riflash uchun quyidagi atamalardan foydalanamiz:  
-
 
Ilk  bolalik  (0  –  5  yosh)  o’ziga  quyidagi  yosh  toifachalarini  qamrab  oladi:  d)
 
 
Go’daklar (0 – 12 hafta)  
e)
 
CHaqaloqlar (0 – 12 oy)  
f)
 
Kichkintoylar (1 – 3 yosh)  
Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalar (3 – 5 yoki 6 yosh)   
Bolalarda  umurtqa  pog’onasining  normal  shakllanishi  uchun  quyidagi  gigienik 
qoidalarga  amal  qilish  kerak;  bolani  yoshlikdan  tekis  va  bir  oz    qattiqroq  to’shakda  uxlashga 
o’rgatish,  yostiq  pastroq  bo’lishi  kerak;  bolani  6  oylik  bo’lguncha  o’tkazmaslik,  10  oylik 
bo’lguncha oyog’’ida uzoq vaqt tik turg’azmaslik kerak; kichik  yoshdagi bolalar, boshlang’ich 
sinf o’quvchilari uzoq vaqt bir joyda o’tirmasligi, tik turmasligi, uzoq masofaga yurmasligi, og’ir 
yuk  ko’tarmasligi,  doim  bir  qo’lda  ish  bajarmasligi  kerak;  O’quvchilar  bo’ylariga  mos  parta, 
stol-stullarda o’tirishi kerak, parta, stol-stulda o’tirganda gavdasi tik, elkalari bir tekisda, beli stul 
yoki  parta  suyanchig’iga  suyanib  turishi,  oyoqlari  tizza  bug’imida  to’g’ri  burchak  hosil  qilib, 
bukilgan, ko’krak bilan parta qirrasi orasida 3-5 sm. ga yaqin masofa bo’lishi kerak.   
Yassioyoqlik.  Odam  tovon  kaftining  pastki  qismi  tayanch-harakat  sistemasining  ressori 
vazifasini bajaradi. Bolalar uzoq vaqt tik turganda, Og’ir yuk ko’targanda, tor poyafzal kiyganda 
oyoq  panjasi  gumbazi  yassilanadi,  natijada  yassioyoqlik  kelib  chiqadi.  Yassioyoqlik  natijasida 
oyog’’ining tovon- panja va boldir muskullarida og’riq bo’ladi. Yassioyoqlik tug’ma va hayotda 
orttirilgan bo’ladi. Yassioyoqlikning tug’ilgandan keyin yuzaga kelishi sabablari kuyidagilardan 
iborat: bolani juda yoshligidan (8-10 oyligidan) boshlab yurg’izish, uzoq vaqt tik turg’izish, yosh 
bolaga  poshnasi  yumshok  poyabzal  kiygizish,  o’quvchilarning  kun  bo’yi  poshnasiz  sport 
poyabzalida yurishi, poshnasi baland, uchi tor poyabzallarni kiyish, og’ir yuk kutarish.   
Ana shularni hisobga olib, yassioyoqlikni oldini olishga e’tibor berish kerak. SHu bilan 
bir  qatorda  davlatimiz  tomonidan  maxsus  ortopedik  poyafzallarni  ishlab  chiqarish  maqsadga 
muvofiqdir.  
  Sog’liqning  muhim  belgilari  bu  kishilarning  tugilish,  o’sish,  yashash,  ishlash  va  keksayish 
davridagi sharoitlar va shu jumladan, sog’liq tizimidir. Bu vaziyatlar pul, kuch va boylilklarning 


iqtisodiy  tanlovlar  ta’siri  ostida  xalqaro,  milliy,  mahalliy  darajada  taqsimlanishi  tomonidan 
shakllantiriladi.  
Sog’liqdagi  bir  maromdagi  yoki  qadam-vaqadam  pasayish  ijtimoiy  holatning  pasayishi 
bilan birga keladi. U  yalpi  aholi bo’ylab ijtimoiy  - iqtisodiy va sog’liq o’rtasidagi  bog’liqlikni 
ko’rsatadi. Qaysidir usulda sog’liq o’lchanadi va ijtimoiy  - iqtisodiy jihatdan manfaatli,  yaxshi 
sog’liqqa ega va kasallik yoki o’lim havfining quyi darajasida turgan guruxlar ustidan ma’lum 
daraja  o’rnatishga  moyil  bo’ladi.  G’arb  davlatlarida  darajaviylikning  shakli  o’limlar  soni, 
noxushliklarning  oshishi  va  ijtimoiy  noqulayliklarning  oshishi  sababli  yaxshi  yashashning 
pasayishi uchun birmuncha tekis bo’ladi. Vaqt o’tgani sayin, sog’lomlik darajasi yuqoriga tomon 
ko’tarilyapti,  chunki  ko’plab  insonlarning  sog’lig’i  yaxhilanmoqda.  SHunga  qaramasdan, 
so’g’lom  muhitda  yashovchilarning  ko’pchiligi  yaxhilanish  darajasini  bundanda  oshirishga 
moyil bo’lishmoqda, shu sababdan, adolatsizlik va tengsizliklar ham oshishga moyil bo’lyapti.  
BMT yoshlikni shaxs yoshi sifatida 15 – 24 yosh etib belgilaydi. BMTning fan, ta’lim va 
madaniyat masalalari bo’yicha tashkiloti YuNISEF yoshlarni doimiy evolyutsiyada bo’lgan turli 
xil guruhlar sifatida tan oladi va yosh bo’lish “turli xil hududlar va alohida mamlakatlarda jiddiy 
tarzda farqlanadi” deya ta’kidlaydi (YuNISEF, 1989, YuNESKO 1996)  
XALQ-  ma’lumbir  geografik  hududda  yashovchi,  umumiy  madaniyat,  din,  qadriyat  va 
normalarga  ega,  muayyan  muddat  davomida  bir  jamoa  holatida  muvofiq  munosabatlar  bilan 
ijtimoiy strukturada yashovchi ma’lum bir insonlar guruhi (VOZ 1998).

Download 2,82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   ...   119




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish