Tabiatni muhofaza qilishning ilmiy nazariy asoslari

Kislorodning aylanishi

. Kislorodning aylanishi juda ham murakkab jarayon. 

Kislorod  fotosintez  jarayonlarida  hosil  bo„ladi.  Bunda  karbonat  angidrid    va 

suvning quyosh nuri ta‟sirida reaktsiyaga kirishib, organik modda, kislorod va suv 

bug„i  hosil  bo„ladi.  Kislorodnito„la  bir  marta  aylanishiga  2000  yil  kerak. 

Kislorodning asosiy manbai azon (O3) hisoblanadi. 

Azotning  aylanishi.

  Atmosferaning  78  %  ini  azot  tashkil  etadi.  Azot  inert 

gazidan iborat bo„lganligi sababli, uni birikma holda havoda uchratish qiyin. Tirik 

organizmlarda  azot  aminokislotalar  va  oqsilning  muhim  komponenti  hisoblanadi. 

Havodagi erkin azot azotobakteriyalar vositasida  o„zlashtiriladi va birikma holda 

ajratib chiqariladi. Bakteriyalar faoliyati natijasida 1 ga maydonda 2-3 kg dan 5-6 

kg  gacha  azot  birikma  holga  o„tkaziladi.  Erkin  yashovchi  azot  o„zlashtiruvchilar 

vositasida  har  gektar  yerga  bir  yilda  10  kg  azot  o„zlashtiriladi,  dukkakli  ekinlar 

vositasida esa 400 kg/ga o„zlashtiriladi (4-rasm).