Ta 'Um maktablarining 9- sinfi uchun darslik sifatida tasdiqlagan

Neftni qayta ishlash ^{XIX asr oxl},^{ri va} XX asr boshlarida sa- noatnmg muhim tarmoqlandan bin - neft­ni qayta ishlash sanoati vujudga keldi. Ichki yonuv dvigatellarining taraqqiy ettirilishi bilan benzin olish muammosi paydo bo‘ldi. Ben­zin bilan ishlaydigan yengil dvigatellar yaratish sohasida nemis oli- 138
mi G.Daymler katta yutuqlarga erishdi. U avtomobil, motorli qayiq, mototsiklga o‘matiladigan dvigatellami yaratdi.
1897-yilda R.Dizel yonilg‘i siqilganda o‘z-o‘zidan alangalanib ketadigan yangi dvigatel yaratdi. Birinchi aeroplanlarni yaratishda rus ixtirochisi A.F.Mojayskiy, ingliz konstruktori G. Filipps, fransuz ixti­rochisi K.Aderlar katta hissa qo‘shdilar. 1903-yilda aka-uka Uilber va Orvill

Birinchi avtomobil.
1885-yil
Raytlar samolyotda uchdilar. Raqamli hisoblash mashinalarini Charlz
Bebbij (Angliya), tikuv mashinalarini dasturlashtirishni Jozef Mari
Jakkard (Fransiya), samolyotlami avtomatik be^hqarishni L. Sperri (AQSH), raketaplanni N. I. Kibalchich (Rossiya) yaratdilar.
Radiotelefon Texnika sohasida qilingan eng buyuk kashfiyot- lardan biri radioning|ittiro qilinishi bo‘ldi. Nemis olimi G. Gers elektromagnit to‘lqinlaad tarqallsh faktini jahonda bi­rinchi bo‘lib tajriba yo‘li bilan isbotladi. Rus olimi A. Popov simsiz aloqa uchun elektromagnit to‘lqinlari^i chiqarish va qabul qilish usu- lini topdi hamda kerakli ^boblami (uzatgich va qabul qilgich) yarat­di. Shu tariqa radioga asos solindi. Buyuk Britaniyada G.Markoni tomonidan simsiz telegraf ixtiro qilindi.
XIX asr oxirida texnikaning yangi tarmo- ^s‘‘~ ,^tele.^fon '^ez. Shotadiyada
tug ihb, Amenkada yashagan texmk A. Bell telefon apparatiga birinchi boMib imtiyozno- ma old.. Telefon boshqa ко pgina yang, .x- tirolardan farqh о laroq, deyarh barcha mam- lakatlarda tez rusum bo‘ldi. Dastlabki shahar telefon stansiyasi AQSHda ishga tushirildi. Shundan so‘ng Parij va Berlinda telefon stansiyalari ochildi.

6. 
   Edison ovoz yozib olish va uni takror eshittirish apparati - fonograf yaratdi. Fono- graf asosida grammofon va boshqa mexanik usulda ovoz yozib olish uchun ishlatiladigan asboblar pay do bo‘ldi.