Ta 'Um maktablarining 9- sinfi uchun darslik sifatida tasdiqlagan

FAN VA MADANIYAT

XIX ASR OXIRI - XX ASRNING BOSHLARIDA FAN VA MADAM YATN ING RI VO JLANISHI

Moddiy ishlab chiqarishda texnika va fan taraqqiyoti
_ , . . x. Bu davrda ishlab chiqaruvchi kuchlarnmg
Buyuk kashnyotlar , °
о sganligi va jamiyatning ehtiyojlan ortgan- ligi tufayli transport, elektr, binokorlik, metallurgiya, mashinasozlik va boshqa sohalarda yirik kashfiyotlar qilindi. Dunyo mamlakat- larida temiryo‘llarning ko‘payishi natijasida parovozsozlikda yirik o‘zgarishlar bo‘ldi. Sodda va kuchsiz bolgan bug‘ mashinalari o‘miga ichki yonuv dvigateli va elektr dvigSfllari yaratildi. Elektr dvigatelidan dastavval transportda fqvdalanildi. 1895-yildan Buyuk Britaniya va AQSHning yirik shaharlarida tramvay ishlatila boshlandi. Temiryo‘llami elektrlashtirish sohasida tajribalar o'tkazildi. Kemalar qurilishida po‘lat keng ko‘lamda ismatila boshlandi.
Elektr sanoati yuksak darajada taraqqiy qilgan mam- lakatlar tez l>vojlandi. Sanoatning rivojlanishi fabri- ka, zavod, savdo joylari va idoralaming sun’iy yoritgichlarga bo‘lgan ^,alabmi y.lsayin oriurib ЬогЛ.
1876-yilda nis ohm P N Yablochkov „elektr sham deb atalgan lampant txttro qtldt Amenkahk txttrocb T Edison havost so nb olm- ganko mtr trial, cho g Jamsh ampasm, yaraUh . .
Nyu-Yorkda Edison qurgan birmchi issiqhk elektr stansiyasi yuz- larcha iste’molchilami energiya bilan ta’minlay boshlagan.
Binokorlik sohasida katta o‘zgarishlar yuz berdi. Endi metall va oynalardan keng foy dal anil adigan bo‘lishdi. Shu sababli banklar, fab- rikalar, bozorlar, savdo do‘konlari, vokzallar, uy-joylar, katta meh- monxonalar qurila boshlandi.