Ta 'Um maktablarining 9- sinfi uchun darslik sifatida tasdiqlagan

Rabindranat Tagor uyida“, „Qurol va inse
Fransuz adibi Viktor Gyugo o^zhiing „Dahshatli yil“, „Xo‘rlan- ganlar", „To‘qson uchinchi yil“ kabi asarlarida zulmga, jaholat va adolatsizlikka qarshi nmozilik, bosqinchilikka nafrat, kurashchan xalq- qa xayrixohlik bildiradi va haqoratlangan mehnatkash insonning fo- jiali hayoti va kurashini tasvirlaydi.
Fransuz yozuvchisi Jyul Vern - ilmiy-fantastik romanchilikning yirik vakili Yoavchi „Have sharida hesh hafta“ Yer markaziga sayohat , „Kapitan Grant bolalan , „О n besh yoshh kapitan asar- larining qahramonlari jasoratli, dovyurak, kurashchan kishilardir.
Rus yozuvchisi L.N Tolstoy umrining so'nggi yillarida podsho Rossiyasinmg davlat, cherkov, iqtisodiy va ijtimoiy tartibotlanm, axloqsiz negizlarini tanqid qilishni davom ettirdi. A. P. Chexov „Uch opa-singil“, „Olchazor bog‘“ pyesalarida juda katta kuch bilan ijti­moiy masalalami umumlashtirishga harakat qildi.
Bu davrda yaponiyalik mashhur yozuvehi Roka Tokutomining „Kurosivo", „Yashamagan yaxshi", Naoe Kinositoning „Olovli ustun“ romanlari feodal qoldiqlarga qarshi, milliy qadriyatlami asrashga, xo- rijning ma’naviy ta’siriga qarshi qaratilgan edi.
Naturalism Naturalizm adabiyotni badiiy yangilashda inqilob yasadi. O‘sha davr hayotini o‘tkir badiiy bo‘yoqlar- da tasvirlagan bir guruh san’atkorlar o‘zlarini naturalistlar deb ata- dilar. Ulaming yirik namoyandalaridan biri fransuz yozuvchisi Emil Zolya Fransiyadagi barcha sinflar va ijtimoiy guruhlaming mavqeyini, turmush tarzini va psixologiyasini ko‘rsatishni oldiga maqsad qilib qo‘ydi. Emil Zolyaning 20 jildli „Rugon-Makkarlar“ asari Ikkin- chi imperiya davridagi bir oilaning hayoti va ijtimoiy tarixiga ba- g‘ishlanadi. „Jerminal“ va ,,Tor-mor“ romanlari yozuvchi ijodining cho‘qqisidir.
Italiyada naturalizm namoyandalaridan Luiji Kapuana va Jovanni Kegalami ko‘rsatish mumkin. Ular o‘z asarlarida Janubiy Italiyadagi qashshoqlikni, unga qarshi kurashuvchilami badiiy mahorat bilan aks ettirdilar. Amerika naturalistlaridan Stiven Kreyn „Jasoratning qonli belgisi“, Frenk Norris ,,Girdob“ asarlarida juda katta ijtimoiy masala- lami ko‘tarib chiqdilar.
Bu davrda dekadentlik oqimi ham ancha rivojlandi. Yevropa davlatlarida xalqlar ma’naviyatida tanaezul belgilarini, umidsizlikni qalamga olgan yozuvchilarning asarlari paydo bo‘ldi va tarbiyani yax- shilash g‘oyalarini olg‘a surdi. Ulaming vakillari P.Verlen, A.Relebo, S.Mallorme va boshqalar edi.
«Demokratik adabiyj^- hukmron tabaqalar manfaatiga etnas, xalq manfaatlari va kelajagiga xizmat qiluvchi, kishilami kelajakka ishonch ruhida tarbiyalovchi^ voqelikni haqqoniy aks ettiruvchi adabiyot. MMan 4 Rossiyada revolutsiyaga qadar shahar aholistatag turli to.talar, - шМ savdogarlar, hunarmandlar va shu kabdar. . . . Dekadentlik (lotincha - tanazzul) - Yevropa madaniyatidagi inqi- roz holatini umum.y tarzda ifoda etavchi tushuncha. Tanazzulga yuz tutishlik, mnutazhk kayftyaf, hayotdaa bezishhkiu о z,da aks at- tiruvchi oqim.

1. 
   Tanqidiy realizm adabiyoti qay tariqa vujudga keldi?
   
2. 
   Demokratik adabiyotning o‘ziga xos xususiyatlarini qayd eting.
   
3. 
   Adabiyotdagi naturalizm va dekadentlik, tanqidiy realizm oqim- larini taqqoslang.
   
4. 
   XIX asr oxiri - XX asr boshlari jahon adabiyotining yirik na- moyandalari ijodi haqida nimalarni bilib oldingiz?
   

1. Yuqorida nomlari tilga olingan yozuvchilarning qaysi asarlarini o‘qigansiz? Bu haqida insho yozing.

Ilova
(Xaritalar kichraytirilgan rasm holatida berilgan.)