T. T. Jum aqulov iqtisod fanlari doktori, professor

g) harakatchanlikni muassasaviy cheklashga investitsiyalar; 
d) yuqoridagilarning  barchasi.
26. Qaysi iqtisodiy resursning taklifi mutlaq cheklangan (doimiy)?
a)  kapital;
b) yer va  boshqa tabiiy resurslar; 
v) ishchi kuchi;
g) tadbirkorlik layoqati; 
d) yuqoridagilarning  barchasi.
1 4 0

---

14-MAVZU. RAQOBAT NAZARIYASI 
1-§. Raqobatning mohiyati, iqtisodiy asoslari 
va rivojlanish bosqichlari
Raqobat-bu  yuqori  foyda  va  omilli  daromad  olish  hamda  naflilikni 
eng  yuqori  darajada  yetkazish  maqsadida  bozor  subyektlari  iqtisodiy 
manfaatlarining  to'qnashishidir.
Ishlab chiqaruvchilar 
o'rtasidagi  raqobat.
Resurs  egalari 
o'rtasidagi  raqobat.
Iste’molchilar 
o'rtasidagi  raqobat.
Tovarlarni  qulay  sharoitda  ishlab 
chiqarish,  yuqori  narxlarda  sotish  va 
bozordagi  mavqeini  mustahkamlash 
orqali  eng  ko'p foyda  olishga 
qaratiladi.
O'zlarining  iqtisodiy  resurslarini 
(kapital,  yer,  ishchi  kuchi)  yuqori 
narxlarda  sotish  orqali  ko'proq  omilli 
daromadga  ega  bo'lishga  qaratiladi.
Daromadlarning  mavjud  darajasida 
ko'proq  miqdordagi  tovarlarni  sotib 
olishga,  ya’ni  sarflagan  puli  evaziga 
ko'piroq  naflilikga  ega  bo'lishga 
qaratiladi.
Raqobatning iqtisodiy asosi-bu ishlab chiqaruvchilar, resurs egalari 
va  iste’molchilaming  tadbirkor,  mulk  va  daromad  egasi  sifatida  erkin 
hamda  mustaqil  bo'lishidir.
Raqobatning  rivojlanish  bosqichlari:
I.  Oddiy  tovar  xo'jaligiga  xos  bo'lgan  raqobatchilik,  bosqichi.
II.  Sof yoki  erkin  raqobatga  asoslangan  bosqich.
III.  Monopolistik  raqobat  bosqichi.
IV.  Hozirgi  zamon  madaniy jihatdan  rivojlangan  raqobatchilik  bosqichi.
«Iqtisodiyotni erkinlashtirish haqiqiy raqobat muhitini shakllantirish 
bilan  uzviy bog'liqdir.  Raqobat bo'lmasa,  bozor iqtisodiyotini barpo etib 
bo'lmaydi.
R aqobat  bozorning  a so siy  sh a rti,  aytish   m um kinki,  uning 
qonunidir»  .
Ч.А.  Karimov. O  zbekiston XXI asrga intilm oqa. T ,  «  zb e kiston » ,  1999,  34-bet.
141

---