T. T. Jum aqulov iqtisod fanlari doktori, professor


Iqtisodiyotning  asosiy  muammosi



Download 3,94 Mb.
Pdf ko'rish
bet4/226
Sana30.12.2021
Hajmi3,94 Mb.
#96210
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   226
Bog'liq
Iqtisodiyot nazariyasi T. Jo`rayev 2005 1 qism

Iqtisodiyotning  asosiy  muammosi  -   bu  iqtisodiy  resurslar cheklangan 
sharoitda  jam iyatning  cheksiz  ehtiyojlarini  qanday  qilib  to'laroq  qondirib 
borish  m um kinligi  to'g'risidagi  masaladir.
Infratuzilma
turlari
Ishlab
chiqarish
Ayriboshlash
Taqsimlash
4


Iqtisodiyotning 
asosiy 
muammosini  hal 
qilish  yoMlari
iqtisodiy resurslar miqdorini 
ko'paytirish
resurslar unumdorligini oshirish
•   resurslardan foydalanishning 
turli  xil  muqobil  variantlaridan 
eng  sam aralisini  tanlash
resurslarni samarali 
uyg'unlashtirish
jam iyat ehtiyojlarini cheklash
2-§. Iqtisodiyot nazariyasining fan sifatida shakllanishi
Iqtisodiy  bilimlarning  paydo bo'lishi
•  Milloddan aw algi davrdagi qadimgi Misr,  Hindiston, Xitoy, 
Yunoniston, Rim va Sharq mutaffakirlari (Xammurapi, Manu, 
Konfutsiy,  Ksenifont,  Platon,  Aristotel,  Varran,  M.Katon, 
Kollumela  va  boshqalar)ning  iqtisodiy  qarashlari.  Ular 
m ehnat  taqsim oti,  yaratilgan  m ahsulot  taqsim lanishi, 
boylikning  vujudga  kelishi,  x o 'ja lik  yuritish  qoidalari, 
mehnatni tashkil qilish,  yerga mulkchilik  masalalariga o‘z 
yondashuvlarini bayon qiladi.
5


•  Milloddan keying! dastlabki ming yillikdagi iqtisodiy qarashlar. 
Bu  davrda  iqtisodiy  bilim larning  rivojlanishida  m uqaddas 
kitoblar («Qur'on», «Hadis») hamda 0 ‘rta Osiyo va Sharqning 
buyuk allomalari qarashlari alohida o‘rin tutgan.
Ular  inson  ehtiyojlari  (Farobiy),  darom adlar  va  xarajatlar 
muvozanati  (Ibn  Sino),  pulning  kelib chiqish  sabablari  (Abu 
Rayhon  Beruniy),  ja m iya td a g i  m ehnatning  roli,  m oddiy 
ne’matlarning xususiyatlari, pul va uning vazifalari (Yusuf Xos 
Hojib) jamiyatning  ijtimoiy-iqtisodiy tuzilishi,  davlat moliyasi, 
soliqlarni  belgilash  tartibi  (A.  Navoiy),  insonlarning  ishlab 
chiqarish  faoliyati,  mehnat  va  uning  jamiyatdagi  roli,  tovar 
qiymati  va  iste’mol  qiymati,  ayriboshlash  jarayoni,  tarixiy- 
ijtimoiy taraqqiyot prinsiplari (Ibn Xoldun) kabi masalalarga o'z 
munosabatlahni bildirishgan.
Iq tis o d iy o t  n a z a riy a s i  k o 'p g in a   m a m la k a tla rd a   m illiy  
bozorlarning qaror topishi va jahon bozorining vujudga kelishi 
sharoitida (XVI-XVII asr) iqtisodiy bilim va qarashlarning yaxlit 
tizimi sifatida «siyosiy iqtisod» nomi bilan mustaqil fan sifatida 
shakllana boshladi.
«Siyosiy  iqtisod» grekcha  so'zdan  olingan  bo'lib,  «politikos»  -  
ijtimoiy,  «oykos»  -  uy,  uy hjaligi,  «nomos» - qonun degan 
ma'noni  anglatadi.  Fransuz  iqtisodchisi Antuan  Monkreten 
(1575-1621y.) birinchi marta «Siyosi iqtisod trakti» (1615 y.) 
asarida bu fanni ilmiy jihatdan asosladi va u 300 yildan ortiq 
vaqtdavomida shu nom bilan rivojlandi.
6


«Iqtisodiyot  nazariyasi»  fan  sifatida  shakllanish  jarayonida  vujudga
kelgan  asosiy  g'oyaviy  oqimlar.
Merkantelizm -  jamiyatning  boyligi  puldan,  oltindan  iborat  bo'lib, 
u  savdoda,  «asosan tashqi savdoda  paydo bladi va  ko'payadi», 
deb tushuntiradi.  Merkantelizm -  italyancha  «mercante»  so'zidan 
olingan  bo'lib,  «savdogar»  ma’nosini  anglatadi.
Bu  o q im n in g   n a m o n d a la ri:  V il  S ta ffo rd ,  Tom as  M en,  A ntu a n  
Monkreten,  Jon  Lou,  C aspar Skaruffi va  boshqalar.
Fiziokratlar -  jamiyatning boyligi qishloq xo'jaligida vujudga keladi 
degan  g'oyani  ilgari  suradilar.  Bu  ta ’limotning  asoschisi  Fransua 
Kene  (1694-1774  y.y.)  hisoblanadi.

Download 3,94 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   226




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish