T oshkent moliya instituti

. LM egri chizig’ining algebrik tahlili

LM egri chizig’i o’zgarmas narxlar sharoitida pul vositalari bozorida vujudga keladigan foiz stavkasi va daromadlar darajasi o’rtasidagi o’zaro bog’liqlikni aks ettiradi. LM egri chizig’ining har bir nuqtasida pulga talab Md pul taklifi Ms ga teng bo’ladi (liquidity Preferense = Money Supply). Pul bozorida bunday muvozanatga daromad Y ning oshishi bilan foiz stavkasi R ko’tarilsagina erishiladi.
Ma’lumki, pulga talab miqdoriga foiz stavkasidan tashqari daromadlar darajasi ham ta’sir ko’rsatadi. Daromadlar yuqori bo’lsa, xarajatlar ham ko’p bo’ladi. Bu esa, o’z navbatida iste’mol va boshqa xarajatlar uchun pulga talabni oshishiga olib keladi. Shunday qilib, daromadlar darajasining yuqoriroq bo’lishi pul talabini oshiradi. Boshqacha aytganimizda, daromad va pulga talab dinamikasi o’rtasida to’g’ri bog’liqlik mavjud.
Pulga talab funktsiyasini quyidagicha yozamiz:
M/R= f(R;U)
Pul bozori holatini belgilovchi ko’rsatkichlar o’rtasidagi bunday o’zaro munosabatlarni 3-, 4-chizmalarda tasvirlaymiz.
4-chizmadan ko’rinib turibdiki, pulga bo’lgan talab, foiz stavkasi pasayishi bilan, shuningdek, daromadlar ko’payishi natijasida ham oshadi. Daromadlarning oshishi natijasida pulga talab egri chizig’i M_d1 yuqori surilib, M_d2 holatini egallaydi va unda pul bozoridagi muvozanat nuqtasi, r1 holatidan r2 holatiga o’tadi.
Shunday qilib, yuqoriroq daromad yuqoriroq foiz stavkasiga olib keladi va buni LM egri chizig’i aks ettiradi. U pul bozorida foiz stavkasi va daromad o’rtasidagi munosabatlarni ko’rgazmali tarzda ifodalaydi. Daromad darajasi qancha baland bo’lsa, pulga bo’lgan talab shuncha yuqori va shunga muvofiq muvozanatli foiz stavkasi ham shuncha yuqori bo’ladi.
LM egri chizig’i o’ziga xos konfiguratsiyaga ega: gorizantal qism va vertikal qism. LM egri chizig’ining gorizantal qismi foiz stavkasi R ning minimal darajasidan pasaya olmasligini anglatsa, vertikal qism foiz stavkasi R ning maksimal darajasi chegarasidan tashqarida hech kim o’z mablag’larining likvid (pul) shaklida ushlab turmasligini va ularni qimmatli qog’ozlarga aylantirishini anglatadi.
Narxlarning o’zgarishi hamda pul taklifi hajmidagi o’zgarishlar LM egri chizig’ining o’ngga yoki chapga siljishiga olib keladi.
LM egri chizig’i tenglamasi pulga talab funktsiyasini R va Y ga nisbatan echib topiladi.
R ga nisbatan LM egri chizig’i tenglamasi quyidagicha:
R=(k/h)Y - (1/h) (M/P).
Y ga nisbatan LM egri chizig’i tenglamasi quyidagicha:
Y = (1/k) (M/P) + (h/k) R.
k/h koefitsenti LM egri chizig’ining Y o’qiga nisbatan og’ish burchagini xarakterlaydi hamda fiskal va pul kredit siyosatining nisbiy samaradorligini baholaydi.

R R
LM

R1

R2 M_d1

M_d2
MM Y1 Y2 Y
P P
4-chizma. Pul bozoridagi muvozanat 5-chizma. LM egri chizig’i
grafigi grafigi

Shunday qilib, LM egri chizig’i o’zgarmas narxlar sharoitida pul vositalari bozorida vujudga keladigan foiz stavkasi va daromadlar darajasining kombinatsiyalarini ko’rsatadi. LM egri chizig’ining har bir nuqtasida pul bozorida talab va taklif o’zaro teng bo’ladi.