T oshkent axborot texnologiyalari universiteti

17 - rasm. Qo‘zg‘almas nuqtaviy zaryadga ta’sir etuvchi kuch
Kuchning yo‘nalishi zaryadlarni tutashtiruvchi to‘g‘ri chiziq bo‘ylab yo‘nalgandir

---

O’QUV-USLUBIY MAJMUA FIZIKA 
––––––––––––––––––––––––––––––{ 109 }–––––––––––––––––––––––––––––– 
12
2
2
1
12
a
r
q
q
k
F




,
Bu yerda 
k
– proportsionallik koeffitsienti,
q
1 
va 
q
2 
ta’sir qiluvchi zaryadlar miqdori,
r
– 
zaryadlar orasidagi masofa,
– 
q
1 
zaryaddan 
q
2 
zaryadga yo‘nalgan birlik vektor,
-
q
1 
zaryadga ta’sir etuvchi kuchdir. 
– birlik vektor bilan o‘zaro ta’sir kuchning yo‘nalishini belgilasak, 
- 
kuch
kuchdan yo‘nalishi va ishorasi bilanf arq qiladi:
12
2
2
1
21
a
r
q
q
k
F



,
va
– kuchlarning moduli bir-biriga tengdir: 
2
2
1
r
q
q
k
F

,
Ikkita zaryadlar orasidagio‘zaro ta’sir kuchi, ular yaqiniga boshqa zaryadlar yaqinlashtirilsa, 
o‘zgarmaydi. Agar 
q
a
– zaryad atrofida 
q
1
, 
q
2
,….
q
n
zaryadlar to‘plami bo‘lsa, natijaviy kuch 
quyidagiga teng bo‘ladi: 



n
i
a
i
F
F
1


Kulon qonunida 
k
– proportsionallik koeffitsientining son qiymatini xohlagancha 
tanlab, unga istalgan birlikni berish mumkin, ammo amalda eng qulay bo‘lgan birliklar 
tizimi ishlatiladi. 
Elektrostatikada qulay birliklardan biri absolyut yoki Gauss birliklar tizimidir. Bu 
SGS birliklar tizimi bilan elektr birliklari majmuasidir – ya’ni SGSE zaryadlar birliklar 
tizimidir. Ba’zi paytlarda, SGSE ni – absolyut elektrostatik birliklar tizimi deb ataladi. 
12
a

12
F

12
a

21
F

12
F

12
F

21
F


---