T oshkent axborot texnologiyalari universiteti

O’QUV-USLUBIY MAJMUA FIZIKA 
––––––––––––––––––––––––––––––{ 73 }–––––––––––––––––––––––––––––– 
Tinchlikdagi ishqalanish kuchining miqdori tinchlikdagi ishqalanish koeffisentining 
normal kuchga ko’paytmasiga teng. 
F
fr
=
𝝁
𝒔
𝑭
𝒏
 
We can solve this equation to obtain the magnitude of the normal force, which we will need 
to get the frictional force acting on the crate. 
Biz bu tenglamadan normal kuchni topa olamiz, bu kuch esa jismga ta’sir etuvchi 
ishqalanish kuchini topishga yordam beradi. 
∑ 𝐹
𝑦
= 𝑚𝑎
𝑦
= 0 = 𝐹
𝑁
− 𝑚𝑔𝑐𝑜𝑠 ∝
=0 
𝐹
𝑁
= 𝑚𝑔𝑐𝑜𝑠 ∝
k
– jism sirtining holatiga bog‘liq bo‘lgan ishqalish koeffitsienti. 
R
n
– jism sirtiga normal 
bo‘yicha yo‘nalgan bosim kuchi. 
Ishqalanish kuchining tabiati quyidagilardan iborat: 
*
Elektromagnit tabiatiga ega bo‘lgan tinchlikdagi ishqalanish kuchi, u 
ishqalanayotgan sirtlar turiga bog‘liq bo‘ladi; 
*Elektromagnit tabiatga ega bo‘lgan sirpanishdagi ishqalanish kuchi. Bu yerda 
sirpanish koeffitsienti ishqalanayotgan moddalar tabiatiga bog‘liq bo‘ladi; 
*Elektromagnit tabiatga ega bo‘lgan chayqalishdagi ishqalanish kuchi, u 
chayqalishdagi ishqalish koeffitsientiga bog‘liq bo‘ladi;
 
Qarshilik kuchi -
 
g
az va suyuqliklarning ilgarilanma harakatlarida hosil bo‘ladigan 
kuchdir. 
Gaz va suyuqliklarda harakatlanuvchi har qanday jism qarshilikka uchraydi va bu 
ilgarilanma harakatni susaytirishga olib keladi. Bu kuch harakatlanuvchi jismning harakat 
tezligiga kuchli bog‘lanishda bo‘ladi: 
n
R
k
F




---