T o sh k e n t irrig a tsiy a va q ishloq xo‘ja L ig in I


Implikativ  mulohazaning  chinlik jadvali



Download 8,66 Mb.
Pdf ko'rish
bet143/286
Sana11.01.2022
Hajmi8,66 Mb.
#347678
1   ...   139   140   141   142   143   144   145   146   ...   286
Bog'liq
Falsafa asoslari

Implikativ  mulohazaning  chinlik jadvali
p
q
p — q
chin
chin
chin
chin
yolg‘on
yolg‘on
yolg'on
chin
chin
yolg‘on
yolg‘on
chin
Ekvivalentlik  mulohazalari 
«agar va  faqat  agar  ...  unda»  man­
tiqiy  boglovchisi  yordamida  ikki  oddiy  mulohazaning  o‘zaro 
boglanishidan  hosil  boladi.  Tabiiy  tilda  ekvivalentlik  muloha- 
zasi shartli mulohaza ko‘rinishida ifodalanadi.  Bunday holatlarda 
shartli  mulohazaning  ekvivalent  mulohaza  ekanligini  aniqlash 
zarur boladi.  Agar shartli mulohazaning asosi  natijada qayd etil-
1 Look:  Restall G.  Logic. An introduction.  Published in the Taylor & Francis 
e-Library,  2006.  p. 17.
229


gan fikr uchun zaruriy va yetarli shart hisoblansa,  unda bu mulo- 
haza ekvivalent  mulohaza boladi.
Ekvivalent  mulohazaning  mantiqiy  bog‘lovchisi  boglovchisi 
(=)  yoki  (<->)  simvoli,  ya’ni  (moddiy)  ekvivalentlik  belgisi  bilan 
ifodalanadi.  Ekvivalent  mulohazaning  formulasi  quyidagicha 
yoziladi:  p  <->  q.  Bu  mulohazani  ikki  qismga  ajratish  mumkin: 
p —> q & q —> p.  Masalan, Agar berilgan butun son juft son bo‘lsa, 
unda u  ikkiga qoldiqsiz bolinadi.
Ekvivalent  mulohazaning asosi va natijasi chin bolganda yoki 
asosi  ham,  natijasi  ham  yolg‘on  bolganda,  u  chin  hisoblanadi. 
Shartli va  ekvivalent  mulohazani  bir-biridan  farqlash uchun  asos 
va  natijaning  o‘rni  almashtirib  ko‘riladi.  Agar natija  bolgan  mu­
lohaza asos mulohaza uchun sabab bolm asa, u holatda ekvivalent 
mulohaza bololm aydi1.
Quyidagi  shartli  mulohazaning  asos  va  natija  qismlarini 
o‘zgartiramiz:  «Agar  insonning  fikr  doirasi  keng  bolsa,  unda  u 
ko‘p  mutolaa  qilgan  boladi».  «Agar  inson  ko‘p  mutolaa  qilgan 
bolsa,  unda  uning  fikr  doirasi  keng  boladi».  Inson  fikr  doirasi- 
ning  keng bolishi  faqat  ko‘p  mutolaa  qilishiga emas,  balki hayot 
tajribasiga,  tafakkurlash  qobiliyatiga  ham   bogliq.  Demak,  beril­
gan mulohaza  ekvivalent  mulohaza  emas.
p
q
p «-* q
chin
chin
chin
chin
volg‘on
yolg‘on
yolg‘on
chin
yolg‘on
yolg‘on
yolg‘on
chin
Murakkab  mulohazalarning  chin  boiish  shartlarini  bilish, 
fikrlarning  chin  yoki  xatoligini  aniqlash  bilan  birga,  bu  mulo­
hazalar  asosida  to‘g‘ri  xulosa  chiqarishga  hamda  xulosa  chiqa- 
rishda y o l  qo‘yilgan xatolarni  aniqlashga imkon beradi.
1  Look:  Restall  G.  Logic.  An  introduction.  Published  in  the  Taylor  & 
Francis  e-Library,  2006.  p .18.
230



Download 8,66 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   139   140   141   142   143   144   145   146   ...   286




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish