T o sh k e n t irrig a tsiy a va q ishloq xo‘ja L ig in I

Yetarli  asos  qonuni. 
To‘g‘ri  fikrlashga  xos  bo‘lgan  muhim  xu- 
susiyatlardan  biri  asoslilik,  ishonchlilikdir.  Fikrlash  jarayonida 
buyum va  hodisalar haqida  chin  muhokama yuritibgina  qolmas- 
dan, bu muhokamaning chinligiga hech qanday shubha bo'lmasligi 
uchun  uni  asoslash,  isbotlashga  harakat  qilinadi.  Bunda  chinligi 
avvaldan  ma’lum  bo‘lgan  va  o‘zaro  mantiqiy  bog‘langan  mulo­
hazalarga  asoslaniladi,  ya’ni  bayon  qilingan  fikrning  chinligi 
avvaldan  ma’lum  bo‘lgan,  chinligi  tasdiqlangan  boshqa  bir  fikr, 
mulohaza  bilan  taqqoslanadi.  Tafakkurning  bu  xususiyati  yetarli 
asos  qonuni  orqali  ifodalanadi.
Inson  tafakkuriga  xos  bo‘lgan bu  qonunni birinchi  m arta  ne- 
mis  faylasufi  va  matematigi  G.  Leybnits  ta’riflab  bergan.  Uning 
ta’kidlashicha, barcha mavjud narsalar o‘zining mavjudligi uchun
208

---

yetarli asosga ega. Har bir buyum va hodisaning real asosi bo‘lgani 
kabi,  ularning  in’ikosi  bo‘lgan  fikr-mulohazalar  ham  asoslangan 
bo‘lishi  kerak.
Yetarli  asos  qonunida to‘g‘ri tafakkurning  eng  muhim xususi- 
yatlaridan  biri  bo‘lgan  fikrlarning  izchillik  bilan  muayyan  tar- 
tibda  boglanib  kelish  xususiyati  ifodalanadi.  Bu  qonun  avvalgi 
ko‘rib  o‘tilgan  qonunlar  bilan  o‘zaro  bog‘liq  holda  amal  qiladi. 
Fikrlash  jarayonida  berilgan  mulohazaning  chinligini  asoslash 
uchun keltirilgan chin mulohazalar 
mantiqiy asos, 
berilgan mulo­
hazaning  o‘zi  esa