T o s h k e n t d a V l a t I q t I s o d I y o t u n I v e r s I t e t I

R = W(24-tEy 
(8)

---

U  holda  byudjet  chizig'i  yotiqligi  tga = и'  ish  haqiga teng boiadi.
(9)
tga =
- = W
Ishchi naflik funktsiyasini maksimallashtiradi, agar bo'sh vaqt bilan daromadni chekli 
almashtirish  normasi  лmslR  ish  haqi  H^ga  teng bo'lsa, 
mrs
^ ^
w
 .  Faraz qilaylik,  ish  haqi 
stavkasi  и;  dan  wx ga oshdi.  Byudjet chizig'i  ш   holatidan  ш х holatga siljiydi (13.7-rasm).
13.7-rasm.  O'rnini bosish samarasi va daromad samarasi,  Ot„  0tp  0t2 lar bo'sh  vaqt, 
t/f,  tfN va t f l  lar ish  vaqti
.
Agar biz 
M XN 
budjet chizig'iga parallel bo'lgan va 
u x 
befarqlik chizig'i bilan kesishadigan 
ah
  byudjet chizig'ini o'tkazsak, daromad va o'mini bosish samarasini aniqlashimiz mumkin.
O'mini  bosish  samarasi  bo'sh  vaqtni  qisqarishi  va  ish  vaqtining  ortishi  natijasida 
daromadning  o'sishi  bilan  ifodalanadi,  ya’ni,  m a’lum  miqdordagi  bo'sh  vaqt  ish 
vaqti  bilan  almashtiriladi.  13.7-rasmda  bu  t2  dan  t0  ga  siljishini  ifodalaydi,  ya’ni,  ish 
vaqti 
7
; =24- t 2  dan  r2 = 24-/0  gacha oshadi.  Lekin, daromadning ortishi bilan birga  dam 
olishning  -  shaxsning  m a’naviy  o'sishi  uchun  kerak  bo'ladigan  bo'sh  vaqtning  ham 
qimmati oshadi.  Daromad samarasi  (bo'sh vaqtning ortishi) teskari  yo'nalishda bo'lib,