T o s h k e n t d a V l a t I q t I s o d I y o t u n I v e r s I t e t I

saqlanishidan dalolat  beradi.
Raqobatlashgan bozorda va  muvozanat  holat sharoitida raqobatlashvchi  tarmoqqa 
qarashli  firmalar  xarajatlari  bir  xil  deb  qaraladi.  Bilamizki,  ba'zi  bir  firmalar  sifatli 
xom ashyoda ishlaydi, boshqalari zamonaviyroq va samaraliroq uskunada va texnologiyada 
ishlaydi,  yana boshqasi yuqori  malakali  kadrlar bilan ishlaydi.  Umuman olganda ikkita 
bir xil firmaning o'zi bo'lmaydi.  O'zo'zidan ravshanki, sifatli  resurslar bilan  ishlaydigan 
firmalarning xarajatlari boshqalamikiga qaraganda  kam bo'ladi.
Bu holatni  raqobatlashgan bozordagi  firmalarning o'rtacha xarajatlari bir xil bo'ladi 
degan  shart  bilan  mos  kelishi  iqtisodda  quyidagicha  izohlanadi:  ya’ni  sifatli  resurs 
egalari  o'z  resurslari  uchun  ko'proq  ish  xaqi  oladi,  mukammallashgan  samarali 
uskunalaming ijara haqi ham yuqori bo'ladi.  Iqtisodiy renta - bu raqobatlashgan bozorda 
kerakli resurs uchun firma to'lashi mumkin boigan narx bilan ushbu resursning minimal 
narxi  o'rtasidagi  farq M asalan ,  o'rtacha  xom ashyodan  foydalanib  ishlab chiqarilgan

---

har  bir  m ahsulot  10  so'm   keltirsin,  cheklangan  sifatli  xom   ashyodan  foydalanib 
ushbu  mahsulotni  ishlab  chiqarganda  (xarajatlarning  kamayishi  va  mahsulot  sifatini 
oshishi  hisobiga)  har bir  mahsulotdan  oladigan  foyda  20 so 4mni  tashkil  qilsin  deylik. 
Sifatli  resursni  hamma  firmalar ham  sotib  olishga  harakat  qiladi.  Lekin,  sifatli  resurs 
cheklangan  bo‘lgani  uchun  hamma  firmalar  sotib  olisha  olmaydi.  Agar  sifatli  xom 
ashyo raqobatlashgan bozorda sotilsa,  uning narxi o'rtacha xom ashyo narxidan albatta 
yuqori  bo'ladi.  Agar o'rtacha  xom  ashyo narxi  P pa sifatli xom ashyo  narxi  P A P Z>P,) 
bo'lsa,  sifatli  xom ashyo egasi  д/> = я, -  />  ga teng boMgan iqtisodiy renta oladi.  Natijada 
mahsulot ishlab chiqaruvchi  firmalarning o'rtacha xarajati bir-biriga teng boMadi.
Shunday  qilib,  samarali  resurslardan  foydalanib  olingan  barcha  foyda  ushbu 
resurslami sotib olishga sarflanadi.  Ushbu holat  raqobatlashgan bozordagi  firmalarning