T. N. Xojiyev 0 ‘zMUo'qituvchisi

1.  Qonun  ustuvorligi tushunchasi
0 ‘zbekistonda  fuqarolik jam iyati  va  huquqiy  davlat  qurishning  eng 
asosiy  prinsiplaridan  biri  -   qonun  ustunligi  jamiyatda  inson  huquq  va 
erkinliklarini  ta’minlash  kafolatlaridan  biridir.  Mustaqillikning  dastlabki 
davridayoq  m am lakatda  fuqarolik jam iyati  va huquqiy  davlat  qurishning 
besh  prinsipidan  biri  -   qonun  ustuvorligini  ta’minlash,  deb  e’lon  qilindi. 
Mamlakatda  inson  huquq  va  erkinliklarini  ta’minlashning  insoniyat 
tarixida  shakllangan  tajribasi,  tarixiy  taraqqiyotning  so‘nggi  yutug‘i  -  
fuqarolik  jamiyati  talablari  asosida  sud-huquq  tizimini  shakllantirish 
faqat mustaqillik davriga kelib am alga oshirildi.
Har  bir  sivilizatsiyaga  erishgan  mamlakatlarda  m e’yoriy-huquqiy 
aktlar  huquqning  yetakchi  manbasi  (asosi)  hisoblanib,  asosiy  ijtimoiy 
munosabatlar  ana  shu  m anba  asosida  muvofiqlashtiriladi.  M e’yoriy 
huquqiy aktlam ing asosiy turlaridan biri -  bu qonundir.
Qonun  huquq  manbasi  sifatida  hattoki  qadimgi  davlatda  ham  amal 
qilingan.  Tarixdan  m a’lumki,  Xammurapi  qonunlari  (mil.  av.  XVIII  asr), 
Manu  qonunlari  (mil.  av.  I  asr)  va  boshqa  qator  huquqiy  yodgorliklar 
hayotda  keng  q o ‘llanilgan.  Qadimgi  davlatlarda  asosiy  huquqiy 
m e’yorlar  odatga  ko‘ra  monarxlam ing  shaxsiy  irodasini  ifodalar,  qonun 
yoki boshqa shakllarda amalga oshirilar edi.
Antik  davrga  kelib  davlatlar  (qadimgi  Afinada  mil.  av.  VI  asrda, 
qadimgi  Rimda  V -II  asrlarda)  qonunlami  hokimiyatning  vakillik
99

---