T me/tuit students chanel kompyuter tarmoqlari 1 Ma'ruza

t.me/tuit_students_chanel 
funksiyalar 
to‘plami 
kengligi 
asosida 
o‘zining 
resursidan 
boshqa 
foydalanuvchilarga uzatish, bir vaqtning o‘zida bir necha mijozlar bilan ulanish 
hosil qilish, tarmoqda markazlashgan boshqaruvni ta‘minlash va albatta himoya 
vositalarining rivojlangan qismlariga egaligidir.
Ajratilgan serverdan asosiy qo‗llanmasi bilan bog‗liq bo‗lmagan joriy 
vazifalarni bajarish uchun kompyuter sifatida foydalanish qabul qilinmagan, 
chunki bu uning server sifatidagi ishining bajarilishini pasaytirishi mumkin. 
Shunday tushunchalardan kelib chiqib, Novell NetWare OTning server qismida 
oddiy ustki dasturlarni bajarish imkoni umuman inobatga olinmagan, ya‘ni server 
mijoz qismiga ega emas, ishchi stansiyasida esa, server komponentlari mavjud 
emas. Biroq, boshqa server operatsion tizimlarda mijoz qismi ajratilgan serverida 
foydalanish mumkin. Masalan, Windows NT Server boshqaruvida tarmoqning 
boshqa kompyuterlari resurslariga talab bo‗lib qolsa, OT mijozlik vazifalari 
bajarilishini talab qila oluvchi lokal foydalanuvchining oddiy dasturlari ishga 
tushirilishi mumkin. Bunda, Windows NT Workstation OT o‗rnatilgan ishchi 
stansiyalari ajratilmagan server vazifasini bajarishi mumkin.
Shuni anglash lozimki, ajratilgan serverli barcha kompyuterlar umumiy 
hisobda bir vaqtda server va mijoz rolini bajarishlari mumkin, bu tarmoq 
funksional ravishda simmetrik emas: apparat va dasturiy ravishda unda ikkita tur 
kompyuterlar mujassam – biri, ko‗proq server vazifalarini bajarishga mo‗ljallangan 
va asosan maxsus servis OTlar boshqaruvida ishlaydi, mijozlar vazifasini 
bajaradigan va OT variantining shu qo‗llanmasiga mos bo‗lgan server 
boshqaruvida ishlaydi. Funksional nosimmetriklik, odatda, apparaturaning 
nosimmetrikligini keltirib chiqaradi – ajratilgan serverlar uchun tezkor va tashqi 
xotirasi katta hajmli quvvatli kompyuterlar ishlatiladi. Shunday qilib, tarmoqdagi 
ajratilgan serverli funksional nosimmetriklik, operatsion tizimlar (OT 
spetsializatsiyasi) 
va 
apparatlarning 
(kompyuterlar 
spetsializatsiyasi) 
nosimmetrikligi bilan kuzatiladi.
Birrangli tarmoqlardagi barcha kompyuterlarda bir-birlarining resurslariga 
kirish huquqlari bir xil. Har bir foydalanuvchi o‗z hoxishi bilan kompyuterining 
biror resursini ajratilgan deb e‘lon qilishi mumkin, shundan so‗ng boshqa 
foydalanuvchilar undan foydalanishlari mumkin. Bunday tarmoqlardagi barcha 
kompyuterlarda hamma kompyuterlarga barobar potensial teng imkoniyatlarni 
beruvchi bitta OT o‗rnatiladi. Birrangli tarmoqlar misol uchun, LANtastic, 
Personal Ware, Windows for Workgroup, Windows NT Workstation OT 
yordamida qurilishi mumkin. 
Birrangli tarmoqlarda bundan tashqari, funksional nosimmetriklik ham 
yuzaga kelishi mumkin: ba‘zi iste‘molchilar o‗z resurslarini boshqalar bilan 
bo‗lishni istamaydilar, shunda ularning kompyuterlari mijoz rolida bo‗ladi, boshqa 
kompyuterlarga esa, boshqaruvchi (administrator) faqat resurslardan birgalikda 
foydalanishni tashkil etish vazifasini yuklaydi, demak ular server hisoblanadilar, 
uchinchi holda esa, lokal foydalanuvchi resurslaridan foydalanishga qarshi 
bo‗lmasa va o‗zi ham boshqa kompyuterlarga murojaat qilishni rad etmasa, uning 

---