T me/tuit students chanel kompyuter tarmoqlari 1 Ma'ruza

t.me/tuit_students_chanel 
uchta yuqori pog‗onasi (qo‗llanish, taqdimot, seans) bitta-qo‗llanish pog‗onaga 
birlashtirilgan. TCP/IP tarmoq interfeyslari pog‗onasi OSIning ikkita pog‗onasi-
kanal va tarmoq pog‗onalariga muvofiqdir. 
TCP/IP qo‗llanish pog‗onasi an‘anaviy xizmatlarni qo‗llab-quvvatlaydi: 
-SMTP (Simple Mail Transfer Protocol) elektron pochtasi, IMAP (Internet 
Message Access Protocol), POP(Post Office Protocol), X.400 pochta protokollari 
oddiy protokoli yordamida amalga oshiriladigan hamda NNTP(Network News 
Transfer Protocol) yangiliklarni almashtirish tarmoq protokoli yordamida elektron 
pochta va yangiliklar bilan almashuv; 
-virtual terminal Telnet protokoli yordamida amalga oshiriladi; 
-faylni uzatish FTP(Fail Transfer Protocol), TFTP(Trivial File Transfer 
Protocol) va NFS(Network File Systems) protokollari yordamida amalga 
oshiriladi; 
-ma‘lumot xizmatlari DNS (Domain Name System) domen ismlari tizimi va 
X.500 yordamida amalga oshiriladi; 
-yordamchi protokollar: o‗z identifikatorlarni olish protokoli-VOOTR, vaqt 
protokoli-NTP(Network Time Protocol), diagnostika-Echo va tizim haqida axborot 
–Finger. 
90-yillar o‗rtasidan WWW (World Wide Web) texnologiyasiga asoslangan 
xizmatlar faol kiritilmoqda. WWW texnologiyasi URL (Universal Resourse 
Locator) va URN (Universal Resourse Name)ni qo‗llab gipermatnni uzatish 
(Hypertext Transfer Protocol,NTTR) protokoliga asoslangan. Bugungi kunda SIP 
(Session Initiation Protocol), RTP (Real-time Transport Protocol), RTCP (Real-
time Transport Control Protocol), H.323 tavsiya protokoli asosida paketli IP 
telefoniya xizmatlari ommaviylashgan. 
Stekda monitoring va boshqaruv protokollari alohida o‗rin egallaydi, bular: 
-SNMP (Simple Network Management Protocol); 
-RMON(Remote Monitoring). 
Bu 
protokollar 
yordamida 
tarmoq 
holati 
kuzatiladi 
va 
uning 
ma‘muriyatlashuvi o‗tkaziladi. 
Tarmoq ilovalarining aksariyati o‗zaro ta‘sir uchun TCP va UDP transport 
pog‗ona protokollari xizmatidan foydalanadi. TCP protokoli ma‘lumotlar 
segmentini dastlabki mantiqiy birlashuvni o‗rnatish bilan ishonchli to‗liq dupleksli 
uzatishni kafolatlab beradi. UDP (User Datagram Protocol) datagrammalar 
foydalanuvchi 
protokoli-datagrammalarni 
ulash 
o‗rnatmasdan 
uzatishni 
ta‘minlaydi, bu esa ularni yetkazib berishni kafolatlaydi. Turli arxitekturali 
tarmoqlar o‗rtasida paketlarni uzatishni stekning asosiy protokoli bo‗lgan IP 
protokoli ta‘minlab beradi. IP datagrammali protokoli paketlarning ishonchli 
uzatilishini kafolatlamaydi, biroq u ko‗p tarmoqlar orqali ma‘lumotlarni uzatishda 
o‗tkazish qobiliyatini oshiradi. Shu bilan bir qatorda tarmoq pog‗onasida 
quyidagilar ishlatiladi: 
- ICMP diagnostik protokoli, u tarmoq tugunlariga uzatishdagi xato va 
to‗xtashlar haqida ma‘lumotlar uzatadi; 

---