T. Malikov O. Olimjonov moliya

Muomala xarajatlari – mahsulotlar muomalasi jarayoniga xizmat qiluvchi xarajatlardan iborat. Ular ikki ko’rinishda bo’lishi mumkin: 1) oldi-sotdi jarayoni bilan bog’liq bo’lgan xarajatlar (sof muomala xarajatlari); 2) ishlab chiqarish jarayonining muomala sohasida ham davom etishi bilan bog’liq bo’lgan xarajatlar (mahsulotlarni saqlash, ortib jo’natish, qadoqlash va boshqalar). Muomala xarajatlari absolyut summalarda va mahsulot aylanmasiga nisbatan foizda ijtimoiy zaruriy xarajatlar chegarasida (doirasida) rejalashtiriladi.

Mulkiy soliqqa tortish – soliq to’lovchining mulkidan, ko’p hollarda uning kapitalidan olinadigan soliqlar tizimi. Odatda, progressiv xarakterga ega – mulkning o’lchami (hajmi, miqdori) oshishiga qarab soliqning stavkasi ham ortadi.

Mulk solig’i (mulkiy soliq) – o’z tarkibiga ko’chmas mulk (er, binolar) solig’ini va shaxsiy mulk(asbob-uskunalar, zahiralar) solig’ini oladi. Mahalliy hokimiyat organlari foydasiga hisoblanib, ko’pgina mamlakatlarda ular daromadlarining asosiy manbai hisoblanadi. Bizning mamlakatimizda bu soliq yuridik shaxslarning mol-mulkiga va jismoniy shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliqlarga bo’lingan.