T k 1Kommunikativ

2. Uyga vazifani so`rab Baholash: 12 daqiqa og`zaki so`rov, daftarni tekshirish, tarqatma materiallar
1.Nima uchun agroekosistemalar insonning bevosita ta sirisiz beqaror hisoblanadi?
2.Agroekosistema va tabiiy ekosistemalrni taqqoslang.
3. Urbanoekosistema biogeosenozlardan nimasi bilan farq qiladi?
4.Nima uchun agroekosistemalarda moddalar va energiya almashinuvi to`liq emas?
3.Yangi mavzu bayoni:17 daqiqa
Ekosistemaning barqarorligi eng avvalo produtsent, konsument, redutsentlar tomonidan amalga oshiriladigan moddalar va energiya almashinuvi jarayoni va quyosh energiyasi hisobiga ta’minlanadi.Yuqorida qayd etilgan ikki omil ekosistemaning tashqi m uhitning doim iy o`zgarishlariga nisbatan barqarorligini yuzaga keltiradi. 0 ‘zgargan ekologik om illar ta ’sirida o ‘zining tuzilishi va normal funksional holatini saqlay olish xususiyati ekosistem alarning barqarorligi deb ataladi. Populatsiyalaming o‘zini tiklab olishi uchun talab qilinadigan vaqt organizmlaming ko‘payish tezligi bilan belgilanadi.
Biogeotsenozlarning almashinuvi Muhitdagi abiotik va biotik omillar ta’siri natijasida, ekosistema tarkibiga kiruvchi populatsiyalar soni kamayib boradi. Vujudga kelgan yangi sharoitlar ulaming hayot kechirishi uchun noqulay hisoblanadi. Biogeotsenozlarning ma’lum vaqt davomida boshqa bir biogeotsenozlar bilan almashinish jarayoni biogeotsenozlar almashinuvi yoki suksessiya deb ataladi.Suksessiya - m a’lum hududdagi ekosistemalarning inson va tabiat omillari ta’sirida izchillik bilan boshqa ekosistemalarga alm ashinishi. Suksessiyalar birlamchi va ikkilam chi bo`ladi.Birlamchi suksessiyalar tuproq va o ‘sim liklar mavjud bo`lmagan joylarda kuzatiladi. Ma’lum izchillikda davom etadigan jarayonlar natijasida barqaro r biogeotsenozlar hosil bo`ladi. Bir-biri bilan almashinadigan ekosistem alar suksessiya ketma-ketligi yoki biogeotsenozlar qatori deb ataladi. Moddalar va energiyaning aylanishi to`liq muvozanatlashgan, ya’ni bir turdagi organizmlaming hayotiy mahsulotlari boshqasi tomonidan o ‘zlashtiriladigan klimaksli ekosistemalar tashqi muhitning muayyan ta ’sirlariga nisbatan turg‘un va barqaror bo`ladi. Klimaksli ekosistcmalarga tayga, tundra, dasht misol bo`ladi. Ikkilamchi suksessiya populatsiyalar o ‘rtasidagi m unosabatlar buzilgan hududlarda kuzatiladi. Ikkilamchi suksessiya yong`in, qurg‘oqchilik,o ‘rm onlar kesilishi yuz bergan hududlarda populatsiyalar o ‘rtasida munosabatlam ing qayta tiklanishi oqibatida yuz beradi. Ikkilamchi suksessiyalaming amalga oshishi ko'p in ch a inson omili ta ’sirida sodir boMgani uchun ham ularni antropogen suksessiya deb atash ham mumkin.