T k 1Kommunikativ

v) rivojlantiruvchi: O`quvchilarning tabiiy va sun`iy ekosistemalarni o`zaro qiyoslash ko`nikmalarini rivojlantirish.
T.K 2 Axborotlar bilan ishlash o‘quvchi biologiya fanining yangiliklari, rivojlanishi bo‘yicha amalga oshirilayotgan ishlar haqidagi zarur ma’lumotlarni izlab topa olishi.
Darsning turi:Aralash, fanlararo bog`lash, kichik guruhlarda ishlash
Darsning usuli: . amaliy ish, mantiqiy fikrlash, hamkorlikda ishlash
Darsning jihozi: Darslik ,ko’rgazmali qurollar, tarqatma materiallar,slayd, ilmiy ma`lumotlar
Darsning borishi (reja): 45 daqiqa
1.Tashkiliy qism: 3 daqiqa
Salomlashish, tozalikni aniqlash, davomatni aniqlash,darsga tayyorgarlik ko`rish
2. Uyga vazifani so`rab Baholash: 12 daqiqa og`zaki so`rov, daftarni tekshirish, tarqatma materiallar
1.Markaziy Osiyoning asosiy tabiiy ekosistemalari?
2.Cho`llarning o`simlik va hayvonot dunyosining o`zigaxos xususiyatlari.
3Adirlarda qanday o`simlik va hayvonot dunyosi tarqalgan?
4.Tog` o`rmonlari va yaylovlarning iqlimi va hayvonot dunyosi haqida gapiring?
3.Yangi mavzu bayoni:17 daqiqa
Sun’iy ekosistemalar - bu antropogen ekosistemalardir. Urbanoekosistema, agroekosistema, ular insonning xohishlariga k o ‘ra yaratiladi, saqlanadi, boshqariladi. Sun’iy ekosistemalar o ‘zini o ‘zi boshqarmaydi, o‘zini o‘zi tiklay olmaydi va insonning ta’sirisiz uzoq vaqt mavjud bo`la olmaydi. Akvarium, gul o ‘tkazilgan tuvaklar sun’iy ekosistemalarning kichik modellaridir.Urbanoekosistema - (urbanoekosistema lotinchada «urbs» - shahar) inson tomonidan sun’iy yaratilgan va boshqariladigan ekosistema sanaladi.Urbanoekosistemalar tarkibiga tabiiy komponentlar va inson tomonidan yaratilgan komponentlar kiradi. Urbanoekosistemada tarqalgan hayvonlar orasida qushlar ,hasharotlar uchraydi.
Shahar ekosistemasini boshqaruvchi ekologik ixtisoslashgan tashkilotlaming bugungi kundagi vazifasi sanoat korxonalarining ishlab chiqarish texnologiyasini, kommunal va transport sohalarini ekologik jihatdan mexanizatsiyalashtirish hisoblanadi. Energiya sarfini kamaytirish borasida ham bir qancha muammolar o ‘z yechimini topib bormoqda.Shu bilan birga suv sarfini kamaytirish, oqova suvlami tozalash, chiqindilarni kamaytirish va qayta ishlash kabi muammolar mavjud.
Agroekosistemalar insonning qishloq x o ‘jaligi sohasidagi faoliyati natijasida yuzaga keladigan sun’iy ekosistemalardir. Agroekosistemalar agrosenozlar deb ham ataladi. Agrosenoz –bu qishloq x o ‘jaligi mahsulotlarini olishda foydalaniladigan sun’iy biogeotsenozlardir.Agroekosistemaning asosiy elementlari quyidagilar hisoblanadi: madaniy o‘simliklar, begona o ‘tlar, mikroorganizmlar (masalan, azot to ‘plovchi bakteriyalar), yuksak o ‘simliklar bilan mikoriza hosil qiladigan zamburug‘lar,tuproqda erkin yashovchi zamburug‘lar, bakteriyalar, suvo‘tlari, tuproqda yashovchi umurtqasiz va umurtqali hayvonlar. Kosmik ekosistem alar. Uzoq safarga mo`ljallangan kosmik kema ham kichik antropogen ekosistem a hisoblanadi. Hozirgi paytda barcha kosmik kem alar hayot uchun zarur bo`ladigan zaxiralar bilan ta ’minlangan. Ularda suv va havoning regeneratsiyasi fizik-kim yoviy usullar yordam ida amalga oshadi. Kosm ik kem alar hayot uchun zarur barcha abiotik komponentlami qayta hosil qiluvchi va ulam i qayta ishlovchi sistem alar bilan jihozlanadi.