T k 1Kommunikativ

T.K 5 Milliy va umummadaniy :biologiya darslari, darsdan tashqari ishlar, sinfdan tashqari mashg‘ulotlarda ta’lim va tarbiyaning uzviyligiga, estetik va axloqiy tarbiyaga e’tibor qaratish Darsning turi:Aralash, og`zaki bayon, kichik guruhlarda ishlash
Darsning usuli: . Og`zaki bayon, mantiqiy fikrlash, hamkorlikda ishlash
Darsning jihozi: Darslik ,ko’rgazmali qurollar, tarqatma materiallar,jadval
.Darsning borishi (reja): 45 daqiqa
1.Tashkiliy qism: 3 daqiqa
Salomlashish, tozalikni aniqlash, davomatni aniqlash,darsga tayyorgarlik ko`rish
2. 5.Uyga vazifani so`rab baholash: 12daqiqa og`zaki so`rov, daftarni tekshirish, tarqatma materiallar
1.Qanday organizmlar uchun tirik organizmlar tanasi yashash muhiti bo`la oladi.?.
2. Tirik organizmlar tanasi yashash mumuhiti sifatida qnday afzalliklarga ega?
3.Ektoparazitlar va endoparazitlar o`rtasidagi o`xshashlik va farqni tushuntiring?
4.Parazit hayot kechirishga moslanish belgilari nimada namoyon bo`ladi?.
4.Hayvonlar va o`simliklarning suv muhitiga moslanishlari nimada namoyon bo`ladi?.
3.Yangi mavzu bayoni:17 daqiqa
Muhitning har bir tarkibiy qismi shu muhitda yashayotgan tirik organizmlarga turlicha ta’sir ko‘rsatadi. Ekologik omillar abiotik,biotik va antropogen omillarga ajratiladi.Abiotik omillar tirik organizmlarning hayot faoliyati va tarqalishiga ta’sir qiladigan anorganik tabiat tarkibiy qismlari sanaladi.Abiotik omillar to‘rt guruhga bo`linadi: iqlim omillari, edafik omillar tuproqning xususiyatlari topografik omillar joy relyefining o‘ziga xos jihatlari. Ularga balandlik (dengiz sathiga nisbatan) qiyalikning tikligi, qiyalikning ekspozitsiyasi kabi omillar kiradi; fizik omillar tabiatdagi fizik hodisalar
Biotik omillar - tirik tabiat omillari. Biotik omillar fitogen (o‘simliklaming ta’siri), zoogen (hayvonlaming ta’siri), mikogen (zamburuglarning ta ’siri) mikrobiogen (mikroorganizmlaming ta’siri) omillarga ajratiladi.
Antropogen omillar- inson faoliyati bilan bogliq omillar bo`lib,ularga boshqa tirik organizmlaming yashash muhitlariga va bevosita ulaming hayotiy faoliyatiga ta’sir k o‘rsatuvchi inson faoliyati turlari (atrof-muhitning ifloslanishi, hayvon hamda baliqlami ovlash, o‘rmonlarni kesish,yerga ishlov berish, foydali qazilmalami qazib olish va b.) kiradiMuhitning ba’zi ko‘rsatkichlari, turlarning evolutsiyasida uzoq davr mobaynida nisbatan doimiy holatda o‘zgarmasdan qoladi.Masalan,yerning tortish kuchi,quyosh doimiyligi,okean suvlarining tuz tarkibi, atmosferaning xususiyatlari kabi omillar nisbatan o‘zgarmasdir. Muhit omilining yetishmasligi ham, me’yordan ortib ketishi ham tirik organizmlar hayot faoliyatining o‘zgarishiga olib keladi. Ekoiogik omilning organizm hayot faoliyatiga ko‘rsatadigan ta’sirining eng qulay chegarasi biologik optimum yoki optimum zonasi deyiladi. Optimum zonasidan og‘ish, ya’ni chetga chiqish noqulay hayot zonasi (pessimum zona)ni belgilaydi..Ekologik omil ko‘rsatkichlarining tirik organizmlar yashashi mumkin bo'lgan chidamlilik chegaralari doirasi tolerantlik zonasi deb ham yuritiladi.