|
O`T.I.B.D.O`_________Narziqulova M.b.rahbari________Tugalova O`qituvchi Yuldasheva
Sana: Sinf: 10-a __________________ 10-b _________________
36- Mavzu Gen va hujayra injeneriyasiga asoslangan biotexnologiya.
I.Darsning maqsadi:
a) ta’limiy:O`quvchilarning sun`iy ravishda irsiyati o`zgartirilgan o`simliklarning inson manfaati uchun xizmat qilishi,oziq ovqatga bo`lgan ehtiyojlarni qondirishga oid bilimini oshirish
b) tarbiyaviy: O’quvchilarni rekombinant DNK olish orqali odamdagi irsiy kasalliklarini davolah ekanini tushuntirish orqali kasbga yo`llash ,o`z ustida ishlash ko`nikmasini oshirish
v) rivojlantiruvchi: O`quvchilarning genmuhandisligi usullari asosida olimlar tomonidan olib borilgan tajribalar ahamiyatii haqida ko`nikmalarini rivojlantirish.
Darsning turi:Hamkorlikda ishlash, fanlararo bog`lsh , BBB metodi
Darsning usuli: Aqliy hujum ,og`zaki bayon
Darsning jihozi: Darslik ,ko’rgazmali qurollar, tarqatma materiallar,slayd, ilmiy ma`lumotlar
d) d tayanch kompetensiyalar: 4 biologiya darslari, darsdan tashqari ishlar, sinfdan tashqari mashg‘ulotlarda ta’lim va tarbiyaning uzviyligiga, estetik va axloqiy tarbiyaga e’tibor qaratish
Darsning borishi (reja): 45 daqiqa
1.Tashkiliy qism: 3 daqiqa
Salomlashish, tozalikni aniqlash, davomatni aniqlash,darsga tayyorgarlik ko`rish
2. Uyga vazifani so`rab baholash: 12 daqiqa og`zaki so`rov, daftarni tekshirish, tarqatma materiallar
1. Hayvonlarni klonlashning qanday yo‘llari bor?
2. Gibridoma hujayrasining qanday afzalliklarini bilasiz?
3. Monoklonal antitanalar sintez qiluvchi gibridoma hujayralarining alohida klonlarini olish uchun gibridoma hujayralarini qanday ko‘paytirasiz?
4. Monoklonal antitananing qanday ahamiyati bor?
3.Yangi mavzu bayoni:15 daqiqa
Biologik makromolekulalar va organizmlarishtirokida yaratilgan texnologiya biotexnologiyadeb ataladi.Zamonaviy biotexnologiya mikroorganizmlar sanoat miqyosida ko‘paytirib biomassasidan insonlar uchun zarur modda– fermentlar, gormonlar, vitaminlar olish rivojlanib bormoqda.
Bakteriyalar genomiga odam oshqozonosti bezidan olingan insulin genini kiritish orqali biologik faol va toza bo‘lgan insulin gormonini yoki o‘sish gormoni genini kiritish bilan somatotropin gormonini ko‘plab miqdorda ishlab chiqarish mumkin. Hozirda bir qator dunyo biotexnologik kompaniyalari shu usul orqali turli dori-darmonlarni ishlab chiqarmoqda. Bugungi kunga kelib, zamonaviy biotexnologik usullar bilan gen muhandisligi yordamida farmatsevtika uchun interferonlar, insulin, soma totropin, gepatitga qarshi vaksina, fermentlar, klinik tadqiqotlar uchun diag nostik ashyolar (narkomaniya, gepatit va boshqa bir qator yuqumli kasalliklarni aniq lash uchun test tizimlar, biokimyoviy tekshirishlar uchun reaktivlar, egiluvchan biologik plastmassalar, antibiotiklar) ishlab chiqariladi.Umuman biotexnologiya va sanoat mikrobiologiyasining rivojlanishifaqat ko‘p tonnali qimmatli oziqa ishlab chiqarishni emas, balki turli xildagi fi ziologik faol moddalar ishlab chiqarish imkonini ham beradi. Gen muhandisligida keyingi paytlarda qo‘lga kiritilgan yutuqlardan yana biri insonlardagi turli irsiy kasalliklarni odam hujayralariga funksional genlarni kiritish orqali davolash texnologiyasidir. Bu genlar terapiyasi deb yuritiladi.Hujayra muhandisligi bemor a’zosidan bitta sog‘lom hujayrani ajratib olib, uni sun’iy oziqa muhitlarida o‘stirish orqali ma’lum to‘qimaga xos hujayralar to‘plamini olish va bu hujayralar to‘plamini butun bir yaxlit a’zogacha tiklash imkoniyatiga ega1998-yil amerikalik olim J. Tomson «asos» hujayralarda «yangi» organlar yaratish texnologiyasini kashf etib, biotexnologiyaning bu yo‘nalishi rivojlanishiga keng imkoniyatlar ochib berdi. «Asos» hujayralar shunday hujayralarki, ular embrional hujayralarga o‘xshagan, hali u qadar takomillashmagan hujayralar to‘plamidan iborat bo‘lib, sun’iy muhitda o‘sish
va har qanday to‘qimagacha rivojlanish qobiliyatiga ega. Endigi vazifa olingan to‘qimalardan foydalanib, faoliyati va shakli bo‘yicha tabiiy organlarga o‘xshash bo‘lgan «yangi» tana a’zolarini yaratishdir. Mustahkamlash- 10 daqiqa
1. Zamonaviy biotexnologiya va an`anaviy biotexnologiyaning qanday farqi bor?
2 XX asr da yaratilgan biotexnologiyalar asosida negamikroorganizmlar yotadi deyiladi?
3. Gen muhandisligi yordamida farmatsevtika uchun qanday mahsulotlaryaratiladi?
4. Nonda oqsil miqdorini va uning to‘yimlilik darajasini oshirish uchin nimaishlar qilinmoqda?
5. Dori-darmonlar, vitaminlar, fermentlar olishda qanday natijalarga erishildi?
Do'stlaringiz bilan baham: |
