Ж А Р -Ю З СОХАСИНИНГ Ш И К А С Т Л А Н И Ш Л А Р И
ВА К АСА Л Л И К Л А РИ БУЛГАН Б Е М О Р Л А Р Н И
П А РВ А РИ Ш Л А Ш Х У СУС ИЯ ТЛ АРИ
• Ж аг-ю з сохаси ж ар о ^атл ан ган , огиз бушлигида ял-
лигланиш касалликлари булган беморлар ва о п е р а ц и я
дан кейинги беморларни парвариш цилшининг узига
хос
хусусиятлари бор. Б унд ай бемо р л ар да
чайнаш
www.ziyouz.com kutubxonasi
>функцияси бузилиши натижасида
о р и з
бушлирининг уз-
^ з и д а н тозаланиши ^ийинлашади. Тиш лардаги овцат
цолди^лари микроблар учун цулай озицли муз^ит з^исоб-
л анад и. Доимий намлик, муътадил з^арорат (37°) з^ам
патоген, з^ам шартли патоген микроблар купайишига,
бинобарин, жар-юз соз^асида флегмоналар ва остеомие-
л и тл ар куринишидаги OFnp асоратларга с а б а б булиши
э^тимол. Шунга кура бундай беморлар синчиклаб пар-
вари ш лаш га муз^тож буладилар.
Ж ар-юз шикастлари булган беморларни умумий пар
вариш ^илиш ва шикастнинг тури ва
1
^аерда жойлаш-
гамига кура махсус парваришлаш ф ар^ цилинади.
Умумий парвариш цилиш. Аввало юрак-томирлар
системаси, нафас ва физиологик ж у налиш лар з^олати
устидан назорат урнатилади. Актив з^аракатлар ва кук
р а к ^афаси учун маипутар (нафас гимнастикаси) бронх-
пульмонал асоратларнинг олдини олишнинг муз^им во-
ситаси саналади. Актив з^аракатларсиз уринда ноилож-
ликдан ётишни жар-юз шикасти бош мия шикасти билан
бирга учраганда ок;ласа булади. Бунда уринда кунига
3 — 4 марта нафас гимнастикаси цилиш тавсия ^илинади.
Махсус парвариш цилиш. Аввало
ориз
бушлигини
ь;унт билан парвариш ^илиш зарур. Шилимши^, цон ва
некротик массаларни ютиб юборишдан са^ланиш учун
д а стл аб ки кунлардан бошлаб беморни ^аддини баланд
килиб ётцизилади. Беморларга махсус резина цопчи^-
л а р ёки туфдонлар бериш, кукрагига клеёнка фартук
тутиб к,уйиш лозим.
Без^уш ётган беморларга айни^са катта эътибор бе-
рнш керак. Бундай беморларда ориз бушлирининг уз-
узидан тозаланиши к;ийинлашиб цолгани туфайли сут-
касига камида 2 м арта тишларини, милк ва тилини
дезинфекция циладиган эритмага (риванол, фурацилин,
калий перманганат) з^улланган дока салфетка билан
артиб куйиш керак. Тиш сини^ларини ш иналар билан
иммобилизация к;илишдан сунг
о р и з
бушлигини парва-
рнш ^илиш з^ам
р о я т
муз^им, чунки бундай беморларда
о р и з
бушлирининг уз-узидан тозаланиши ^ийинлашган
булади. У ларда ориз бушлигини кун мобайнида бир неча
м арта дезинфекция ^иладиган или^ эритма о^ими билан
чайиб туриш лозим. Бу одат резина найча ва стерил
шиша учлик билан таъминланган Эсмарх кружкаси
ёрдам ида а м ал га оширилади. Бу муолажа вацтида бе
морнинг кукрагини резина ёки полиэтилен фартук; билан
бекитиладн, ияги остига лоток ёки тогорача цуйилади,
www.ziyouz.com kutubxonasi
ориз бурчакларини шпатель билан тортиб туриб суюц-
лик оцимини уртача босимда огизга йуналтирилади.
Овцатдан олдин ва кейин ювилади. Бундан ташцари, во
дород пероксидга ^улланган дока ш ар чал ар билан тиш
орасидаги бушлицлар тозаланади.
Ш иналардан кейин беморларга ало^ида парвариш
цилинади.
О
р и з
бушлирини суюклик оцими билан ювил-
гандан сунг шиналар ва тишлар буйнини улар орасига-
кириб долган овцат цолдицларидан тозалаш керак. Б ун
да водород пероксид эритмасига эд'лланган пахта урал-
ган чуп ишлатган маъцул.
Кунига 2 марта беморларга «кислород ванначаси»
к,илиш керак. Бунинг учун буйраксимон иккита тогорача
тайёрлаб цуйилади. Стерил лотокка кучли калий пер
манганат эритмасига ва 3% ли водород пероксид эрит
масига ^улланган (4—5 тадан) ш а р ч а л а р солиб цуйи-
лади. Беморнинг ияги остига огиз бушлиридаги нарса-
ларни тупуриш учун ностерил буйраксимон тогорача
цуйилади.
О
р и з
бушлири куп м ар талаб ^ ар иккала тур-
даги шарчалар билан артилади. Ориз бушлири кучган
эпителий ва овцат цолдицларидан тозалапгунча шундай
цилинади.
О
р и з
бушлирини шу тахлитда мунтазам парвариш
цилиш фацат гигиеник эмас, балки д а в о л а ш таъсирига
хам эга. Жаро^атнинг битиш ш ароитлари яхшпланади,
йиринг-цон аралаш а ж р атм ал ар югилмайди ва шу тари-
ка ма^аллий ва умумий асоратлар колмайди, бадбуй
^ид йуцолади.
О
р и з
бушлигишшг
O F n p
йирингли яллигланиш ж ар а-
ёнлари булган беморларда гигиенанинг ахамияти к а т
та. Огиз бушлирини суткасига 10 мартагача дезинфек
ция циладиган иссик; эритма билан ювиш тайинланади.
Беморлар бу муолажани узларн б а ж ар а д и л а р . Учлик
оцимини яллирли инфильтрат сохасига ёки
о р и з
буш
лири жаро^атига йуналтириш таклиф цилинади. Б у н
дай ювишда
о р и з
бушлиридаги патологик кием исийди.
Сунгги йилларда болалар уртасида уткир герпетик
стоматит куп учратиляпти. Бундай б о л ал а р д а
о р и з н и
парвариш цилишнинг уз хусусиятлари бор. Вирус ин-
фекциясида цоннинг ивиш системаси бузилиши туфайли
тиббий ходимнинг гудак
о р и з
бушлирида актив ^ а р а-
катлар цилиши тавсия этилмайди, бу кап и л л яр ларн и н г
шикастланишига олиб келиб,
н а ти ж ад а
к,он кетиши
мумкин. Уни айницеа уй шароитида тухтагиш цийин
булади. Шунинг учун бу касал л и кд а
о р и з
бушлирини
www.ziyouz.com kutubxonasi
э^тиётлаб (кунига 3—4 марта) тозалаш керак. Бола
овцатланганидан
2 0
минут утгач
о р и з
бушлири ^ар хил
антисептик эритм алар билан ювилади. Эритма резина
■баллончага олинади, боланинг бошини энгаштирилади,
ияги остига буйраксимон тогорача цуйилади, баллонча
канюласи ориз бушлигига киритилади, идиш бушатила-
ди. Шунингдек ориз бушлири лизоцим эритмаси ва 1%
ли трипсин билан ювилади.
О
р и з
чайилгандан кейин
'.
о р и з
бушлири да^лизига даво м ал^ам лари киритилади.
Жар-юз со^аси касалланган беморларни даволашда
тлар^ез овцатларнинг а^амияти катта. Бундай беморлар
ни тула цимматли ов^атлантириш ^ийин вазифа. Ши-
кастланиш юз берган захоти улар чайнаш ва аксарият
ютиш функцияси йуцотилиши сабабли ов^атни одатда-
гича ейишга л аё^атсиз булиб цоладилар.
Жар-юз со^аси шикастланган ёки яллирланган бе
морга механик ва кимёвий ж и ^атдан э^тиётлайдиган
одатдаги тула ^имматли овцатлар тайинланади. Янги
ма^сулотлар (гушт, сабзавотлар ва б.) ^унт билан юм-
шатилади, олинган массани сув ёки бульон билан сую^
•гомогенат олингунча суюлтирилади, зираворлар ^ушил-
майди, саливацияни камайтириш учун туз чегараланади,
.овцат исси^ булмаслиги (40—50°) керак.
Ютиш функцияси бузилган беморларни, одатда, чой-
мак орцали ов^атлантирилади. Унинг жумрагига узун-
лиги 15— 20 см келадиган дрен аж найча кийгизилади.
Бемор кийимбоши ва ^рин-курпасини ифлосланишдан
<са^лаш учун кукрагини клеёнка фартук билан бекити-
.лади. 50°С гача иситилган ов^атни чойнакка цуйилади.
Овцатлантирувчи одам чойнакни цулига олади, беморга
орзини катта очишни таклиф цилади ва найчани тил
илдизигача киритади, сунгра чойнакни бемор
о р з и д э н
ю^орига кутариб бармо^ларини ёзади. Бунда овцат
о р и з
бушлирига узича тушади. 3 секундни санаб найчани
^исади. Ш у фурсат ичида 8— 10 мл ов^ат тушади ва
беморда ов^атни ютиш ва нафас олишга имконият яра-
тилади. Б у муолажани шошилмай, сабр-тоцат билан
бир неча м арта такрорланади. Тиббий ходимлар бемор
л ар га чойнак ёрдамида муста^ил ов^атланишни урга-
тадилар. Б ем о рл ар бу вазифанинг уддасидан чицадилар.
К,уюк; таом га бульон, сут ёки к>айнаган сув ^ушиб уни
керакли консистенциягача суюлтириш мумкин. Б ем ор
л ар га нон талион куринишида берилади.
Ж а р
синик;лари и м м о б и л и зац и я ц и л и н ганд ан кейин
оризни очнш имкони б у л м ай ^ о л г а н д а , биро^ ютиш сац-
www.ziyouz.com kutubxonasi
л а н ган д а беморни перорал овцатлантирилади. Бу з^ол-
да чойнак жумрагини
о р и з
бушлиги д а^лизига унинг
тиш тушган ^исмига ёки тиш цаторлари тулиц булса,.
ретромоляр табиий ёривда киритилади. Б ун да бемор
чойнакдан овцатни муста^ил суриб ола бошлайди' 2— 3*
кун утгандан кейин беморлар бу ишни муста^ил б а ж а р а
бошлайдилар. Купчилик беморлар учун цоши^ ва кр у ж
ка о д а т тусига кирган буюмлар булиб, таж р и б а д ан маъ-
лум булишича, юзи шикастланган беморлар овцатни1
худди шу буюмлардан ф ойдаланиб ейишни тез узлаш-
тириб оладилар.
Ч айнаш функцияси билан бир цаторда ютиш ф унк-
цияси з^ам бузилган беморларни зонд орцали овцатлан-
тириш тавсия ^илинади.
Бунинг учун:
ингичка меъда зонди ёки оливасиз:
(бошчаси булмаган) дуоденал зонд ёки диаметри 7—
8 мм, узунлиги 1 м гача булган тини
1
\ хлорвинил найча-
сини тахт цилиб цуйиш зарур. Агар зонд м еъдага ки-
ритиладиган булса, учидан 45 см масофада белги цили-
нади. Санаб утилган ашёларнинг з^аммаси стериллани-
ши, ^айнатилиб совитилиши керак. 2—3 ста ка н д а овц ат
(500— 600 мл) тайёрланади, уни 50—60°С гача исити-
лади.
Зонд юбориш учун бурун йулига анестетик (дикаин,,
кокаин) эритмаси томизилади. Глицерин суртилган юма-
лок; зонд учини пастки бурун йулига киритилади. Зонд-
нинг 15— 17 см бурун-^ал^умга киргандан сунг беморга*
бошни энгаштириш ва ютиш з^аракатларини к;илиш так-
лиф этилади. Бу вак;тда найча (зонд)ни оз-оздан м еъда-
гача, яъни 45 см белгисигача сурилади. Зонд м еъдага
тушгандан кейин унинг эркин учидан м еъда ш ираси
оциб чик;а бошлайди.
Ов^атлантириш учун зонднинг ташци учига о в ^ а г
тулдирилган шприц уланади ва аста-секин поршенини
босиб, уни меъдага киритилади. О в ^ ат оз-оздан юбори-
лади.
Ов^атлантириш тугаллангандан кейин шприц оли-
нади, меъда шираси чициб кетмаслиги учун зонд учини
^иск,ич билан ма^камлаб ^уйилади. К^исцич ёпншцоц
пластир ёки бинт билан маз^камланади. Дар гал о в ц а г
берилгандан сунг зондни ^ айн аган сув ёки чой билаге
ювиш зарур.
Ингичка резина зондни бурун йулида 14— 16 кун гач а,
хлорвинил найчани 3—4 з^афтагача цолдирши мумкин.
Найча олингандан кейин обдон ювилади.
85
Do'stlaringiz bilan baham: |