Т и а ш ш назарияси ва амадиёти мухаммад хдкимов, Мухторали зокиров


Глоттохронология - юнонча glossa (тил) + hronos (вакт) сузларидан олинган



Download 5,1 Mb.
Pdf ko'rish
bet17/138
Sana25.02.2022
Hajmi5,1 Mb.
#285709
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   138
Bog'liq
тил назарияси ва амалиёти. ҳакимов м, зокиров м, зокирова с, ғозиева м

12 Глоттохронология - юнонча glossa (тил) + hronos (вакт) сузларидан олинган.
37


уз г ару вч а н л икни хисоблаб чикишган. Уларнинг курсатишича, 
1000 йил давомида лексик ядродаги сузларнинг 85 фоизи узгармай 
сакланиб колади.
Демак, икки кариндош тил лугатлари олиб киёсланганда, улар 
качон бир-биридан ажраб мустакил ривожлана бошлаганлигини 
аниклаш 
мумкин 
булади. 
Тилшуносликда 
мазкур 
метод 
глоттохронология ёки лексикостатистика дейилади. Масалан, 
М.Сводеш Шимолий Америкадаги кариндош эскимос ва алеут 
тиллари 2900 йил олдин бир-биридан ажраганлигини аниклади13. 
Юкоридаги маълумотлардан шундай хулосага келиш мумкинки, тил 
фактларининг диахрон аспектдаги тахдили турли хил методлардан, 
агар ran икки фанга алокадор муаммолар тугрисида борса, хар 
иккала фан методларидан урн и билан фойдаланиш зарур булади. 
Глоттохронология ёки лексико статистика методи лингвистика 
хамда тарих сохаларига тааллукли метод хисобланади. Тадкикот 
материали билан ишлаш жараёнида янги ва турлича методлар 
шаклланиши хам мумкин.
Тилшунослик ва тарих фанларининг узаро алокадорлиги, 
айникса, кадимги ёзув ва матнларни укишда яккол намоён булади. 
Ёзув инсоният хаётида маданий бурилиш ясаган. Ёзув туфайли 
жамоавий тафаккур юзага келган, йигилган билим ва тажрибалар 
авлоддан-авлодга ута бошлаган, шунингдек, инсоният утмишига, 
халкдар тарихидаги маьлумотларни билишга имконият яратилган.
Масалан, XIX аср охири-Х Х аср бошларидаКичик Осиёдатош ва 
сопол буюмларда, лойдан тайёрланган лавхаларда номаълум тилда 
ёзилган матнлар топилган. Бир неча мамлакатлар олимларининг 
саъй-харакатлари билан мазкур матнларни укишга эришилгандан 
сунг улар кадимги хетт тилида ёзилганлиги ва энг мухими бу тил 
хинд-европа тилларига кариндош эканлиги аникланди. Бу эса 
киёсий-тарихий тилшунослик сохасида янги ёркин кашфиётлар 
килиш имкони борлигига ишора килади.
Америка китъасидаги кадимги майя халки ёзувининг укилиш 
тарихи хам кизикарлидир. Бу ёзув тури, тили, кандай ёзилганлиги 
хакида Колумб давридан бошлаб олимлар уртасида турли,

Download 5,1 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   138




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish