T. C. NevşEHİr haci bektaş veli ÜNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ

4.2. Ekonometrik Analiz 
İşsizlik haddi(Unemp_rate) ve büyüme arasındaki ilişkiyi Türkiye bağlamında analiz 
eden bu bölümde; büyüme değişkeni reel kişi başına gayri safi yurt içi hasıla şeklinde 
modele dahil edilmiştir. Kişi başına reel GSYİH(per_GDP) verisi doğrusallaştırılmak 
için doğal logaritması alınmıştır. Analiz periyodu tezin başında da değinildiği üzere 
1990-2015 döneminde yıllık verilerden oluşmaktadır. Çalışmada zaman serisi 
yöntemi kullanılacaktır. Serilere ait veriler Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) veri 
tabanı ve TCMB elektronik veri dağıtım sisteminden(EVDS) alınmıştır. İşsizlik 

---

65 
haddi ve reel kişi başına GSYİH değişkenleri Augmented Dickey - Fuller (ADF)
birim kök yöntemi ile testi edilmiştir. Birim kök testi uygulanarak verilerin hangi 
düzeyde durağan oldukları belirlenecektir. Durağanlık testi sonucunda değişkenlerin 
aynı seviyede entegre oldukları belirlenirse Johansen&Juselius eş-bütünleşme 
yöntemi kullanılarak uzun dönemli bir ilişki olup olmadığı araştırılacaktır. 
Eşbütünleşme analizi sonrasında değişkenler arasında uzun dönemli ilişki bulunursa 
hata düzeltme modeli ile kısa dönemli dalgalanmaların uzun dönem dengesine ne 
zamanlık bir sürede yakınsayacağı hesaplanabilir. Diğer durumda, yani eşbütünleşme 
bulunamaz ise değişkenlerin farkı alınarak sıradan en küçük kareler yöntemi ile 
değişkenler arasındaki kısa dönemli ilişki görülebilir. Eşbütünleşme olduğu ve hata 
düzeltme modelinin varlığı varsayımı altında, hata düzeltme modeli sonrasında 
değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisi Hata Düzeltme Modeli Granger 
nedensellik testi ile sınanacaktır.
4.2.1. Birim Kök Kavramı ve Geleneksel Birim Kök Testleri 
Augmented Dickey Fuller testi, incelenen verinin durağan olup olmadığını yani birim 
kök içerip içermediğini analiz eden bir testtir. Birinci dereceden otoregresif bir 
modelde; gözlenen değeri ifade eden 
𝑌
𝑡
ve t zaman endeksi olmak üzere 
𝛥𝑌
𝑡
=
(𝜌 − 1)𝑌
𝑡−1
+ 𝑈
𝑡
= 𝛿𝑌
𝑡−1
+ 𝑈
𝑡
şeklindeki fonksiyon yardımıyla 
𝛥
, I(1) operatörünü 
temsil etmektedir. Burada 
𝜹
=0 hipotezi test edilmektedir. 
𝜹
=0 olduğunda dönemler 
arasındaki değişim rassal bir değişkene bağlı bulunacağından, boş hipotez birim kök 
vardır biçiminde ifade edilmektedir. Yada, 
𝑌
𝑡
= 𝜌𝑌
𝑡−1
+ 𝑈
𝑡
, 𝑖𝑘𝑒𝑛 
│
𝜌
│
= 1
ise 
birim kökün varlığından söz edilmektedir.