T. Bushuy, F. Ruzikulov qiyosiy tipologiyaning dolzarb muammolari ma’ruzalar matni



Download 0,75 Mb.
Pdf ko'rish
bet42/58
Sana28.12.2020
Hajmi0,75 Mb.
#53951
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   58
Bog'liq
qiyosiy tipologiya dolzarb muammolar (1)

O‘tgan zamon 

Zamonlar  ichida  semantik  jihatdan  aniqroq  ajralib  turadigani  o‘tgan  zamon  hisoblanadi 

(Л.С.Бархударов,  Д.А.Штелинг,  1973б  с.272-273;  А.В.Бондарко,  1998,  с.20-21;  В.В.Виноградов,  1972, 

с.281-282; Г.Н.Воронцова, 1960, с.241-243; J.L.Bybee, 1988, c.130-131; Duden, 1998, c.414-416). U o‘tgan 

zamon  bilan  bog'liq  ish-harakatni,  ya'ni  nutq  momentigacha  tugagan  ish-harakatni  ifodalaydi  (A.Lamprecht, 

1972, c.190-192; R.B.Long, 1961, c.320-321; J.van Marle, 1990, c.269-270). 

Taqqoslanayotgan  tillarda  fe'llarning  tus  ma'nosi  o‘tgan  zamon  shakllarining  o‘z  ma'nosidan  kelib 

chiqadi (В.Д.Аракин, 1979б с.114-115; W.Mayerthaler, 1987, c.40-42). 

Ingliz  tilida  tus  ma'nosiga  korrelyatsiya  kategoriyasi  ma'nosi,  ya'ni  vaqtning  o‘zaro  bog‘liqlik 

kategoriyasi ma'nosi qo‘shiladi (W.U.Wurzel, 1987, c.71-72; N.M.Rayevskaya, 1976, c.247-248). 

Rus  tili  grammatikasi  (1970)  mualliflari  rus  tilida  o‘tgan  zamonning  uchta  shaklini  farqlashadilar: 

imperfekt  (o‘tgan  zamonda  davom  etib  turgan,  lekin  tugallanmagan  ish-harakat),  perfekt  (o‘tgan  zamonda 

tugallangan, lekin hozirgi zamon bilan umuman aloqasi bo‘lmagan ish-harakat) va aoristik (o‘tgan zamonda 

sodir bo‘lgan, lekin nutq momenti bilan bog‘liq bo‘lgan ish-harkat). 

Ingliz  tili  o‘tgan  zamonida  yuqorida  sanalgan  shakllarning  uchchalasi  ham  mavjud,  lekin  perfekt 

shakli unchalik xos emas (A.Lamprecht, 1972, c.181-182; R.B.Long, c.322-323). Ushbu shakl hozirgi zamon 

perfekt va hozirgi oddiy zamon shakllari orqali ifodalanadi. Masalan:  

“I  am  Nisus  Gallanos.  I  have  come  from  Sirnos  which  was  distroyed”  (Alridge)  va  “My  name  is 

Angus Burke. I came up from Candia” (ib). 

Semantik jihatdan aniq bo‘lgan o‘tgan zamon uchun transpozitsiya xos emas. Lekin rus tilida uchrashi 

mumkin. Masalan: “Я пошёл” (yaqin kelajakda amalga oshadigan ish-harakatni ifodalaydi); «Если завтра не 

будет ответа, все пропало». 

Ingliz  tilida  bunday  transpozitsiya  holati  uchramaydi  (M.Aronoff,  1976,  c.24-25;  Th.Becker,  1992, 

c.30-31; 1993, c.20-21; H.Bochner, 1993, c.100-101). 

Ingliz  tilida  o‘tgan  zamon  perfekt  shaklining  ishlatilishi  haqida  gapirib  o‘tadigan  bo‘lsak,  bu  shakl 

o‘tgan zamonda biror bir ish-harakatdan oldin bajarilgan ish-harakatni ifodalash uchun ishlatiladi. Masalan: 

«They told how they had come up the Inktas» (J.Alridge). 

 


Download 0,75 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   58




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish