T azimov, U. E. Raxmatov organik olamning rivojlanishi va antropologiya (ii-qism)

Qo’tir buloq makoni Kattaqo’rg’on tumaniga yaqinida tosh qurollar, gulxan izlari, ov qurollari, palaxmon toshi, nayzalar topilgan. Qurollar muste davri madaniyatiga oid.

Zirabuloq makoni Qo’tirbuloqdan 1km sharqda joylashgan bo’lib unda topilgan tosh qurollar Qo’tirbuloq makonidagi tosh buyumlarga o’xshash.

Gardara g’or makoni ham Urgut tumani Gardara soyi yaqinida joylashgan bo’lib undan gardish shaklidagi tosh siniqlari, qirg’ich topilgan.

Ilk paleolit davrida odamlar qurolni qayroq toshdan keyinchalik esa chaqmoq toshdan tayyorlaganlar. Paleolit davriga oid tosh ustaxonalar Uchtut va Navoiy tumanida ham topilgan.

So’ngi paleolit davri miloddan avvalgi 100-12 ming yilliklarga cho’zilgan. Bu davrda kramonon odamlarga qon qarindoshlik aloqalari asosida jamoa bo’lib yashagan. So’ngi paleolit yodgorliklari O’zbekiston xududida kam topilgan. Bunga asosiy sabab odamlar vodiy, daryo bo’ylarida. chayla va yerto’lalarda yashagan. Muzliklar erib vaqt o’tishi bilan ular yomg’ir suv toshqini tufayli yo’q bo’lib ketgan. Odamlar ovchilik bilan shug’ullangan. Ular asosan bug’u yovvoyi ot, sirtlon, arxar, qulon, tuya kabi yirik hayvonlarni ovlagan. Tosh pichoqlar, tosh kesgich va tosh qirg’ich yasalgan. Suyakdan garpunlar, nayzalar, terini shilish uchun ignalar, bigizlar yasalgan.

Samarqand makondan kramonon odamining qoldiqlari topilgan. Antropologlar ularni 25-35 yil oldin yashagan ayollarga tegishli ekanligini aniqladilar. San’at paydo bo’lgan, qoya toshga sur’atlar ishlangan. Makondan qirg’ichlar, keskichlar, sixlar, pichoqchalar, disksimon nukleuslar, boltalar topilgan. Bular orasida hayvon terilarini ishlash uchun mo’ljallangan qirg’ichlar,