Т а ъ л и м в а з и р л и г и н и з о м и й н о м и д а г и т о ш к е н т д а в л а т п е д а г о г и к а


п а т н у с" ," м ех р о б яйлана"



Download 1,35 Mb.
Pdf ko'rish
bet12/31
Sana01.04.2022
Hajmi1,35 Mb.
#522954
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   31
Bog'liq
Kompozitsiya (B.Xolmatov)

п а т н у с" ," м ех р о б яйлана"
л о л а к ў р и н и ш и даги ш акллар -." л ол а х о ш и я " , "лола п а т н у с" ,
" лола я й л ан а" .
п атн ус к ур и н н ш и даги ш акллар - "п атн ус х ош и я " , "оддий
п а т н у с" , " п ат н ус яйлана"
и ш к ом к ў р и н н ш и д а гн ш а к л л а р - " п ш к ом х о ш и я " , " и ш к ом
п а д н у с " , " а й л а н а иш ком"
www.ziyouz.com kutubxonasi


" а й л а н а " м е х р о б к ў р н м и ш м д а гн ш а к л л а р - " а й л а н а м е х р о б
х о ш и я " , " а й л а н а м ехр об п а т н у с" , "айлана м ехроб донра" накш
к ом п ози ц и я л ар и ва б о ш к а л а р (р а см ).
Ю кори да 
ай ти б
ў ттан и м и зд ек, 
накш ларни 

ш акл 
ясовчи
элем ентларн ин г н ом лари б и лан аташ м ум кин. М асалан , "м ех р о б л о л а - 
к ўриниш и и ф о д ал ан ган йўл и ч и д аги накш ш акли одатд а "хош ия н акш лар" 
д еб аталганли ги саб аб л и "м ехроб хош ия" деб н ом ланади. Т ў р т б у р ч а к . 
ш аклидаги накш лар п атн у сга ў х ш аш бўлганлиги сабаб ли "м ехроб патнус" 
ш аклидаги накш к о м п ози ц и ян и та ш к и л этади ва ш ундай н ом ланади. А й л а н а
— гарди ш ш а к л и д а г и н ак ш к о м п о з и ц и я с и эса " а й л а н а м е х р о б " н а к ш и
д ея аталади.
М устакил 
накш
ком п о зи ц и ял ар и н и
тузи ш д а 
м авж уд 
м ехроб 
кўриниш идаги •элем ентларни й ўл, т ў р т б у р ч а к ва а й л а н а ш ак л л ар и и ч и д а 
ж о й л аш ти р и ш м аш к ки л и б к ў р и л ад и . Н акш н ам ун асин и я к к а ва кўш
б ан длар ё р д ам и д а чи зи ш м у м ки н . М ехроб кўриниш идаги ш аклларга эса 
новда харакатини кири ти ш ор кал и янги накш ком позициясини хоси л 
килиш да л о л а гули э л е м ен тл ар и д ан хам ф ойдаланиш м аксадга м у в о ф и к д и р . 
Б ун да ўзгача кўри н и ш даги накш нусхалари хосил бўлади. Н авб атд аги
чизиладиган накш э л е м е н т л а р и "к у р так " б ў л и б , т ў л д и р у в ч и в а з и ф а с и н и
ў та й д и . Ш у н га к ў р а к у й д а г и к ўрсатилган накш нам уналари тў р т боски чд а, 
тў р тга накш элем енти асоси да тузи л ган бўлиб, "л о л ал и м ех р о б х о ш и я " , 
"лолали м ех р о б п атн у с" "л о л а л и м ех р о б ай лана" н акш лар и д еб аталади.
Т а л а б а л а р
т у ш у н ч а л а р и н и
б о й и т и ш д а
м ах су с 
н аш р
э т и л га н
н ак к о ш л и к к а ои д к и т о б л а р , н акш тў п л а м л а р и д а н т а ш к а р и к о м п о зи ц и я
ту зи ш б о с к и ч л а р и к ў р с а т и л г а н суратлар ёки махсус м ослам алар катта 
ахам иятга эга. К уйдаги су р а т л а р д а ан а ш ундай м о сл ам ал ар н и н г н а м у н а л а р и
б ери лган . Бу м ослам алар ёр д ам и д а талаб алар тайёр накш ком п озиц и ялари н и
кандай килиб янги й ў лси м о н х о ш и я, квадрат, д о й р а, беш , олти, ўн икки 
киррали накш к о м п о зи ц и я л а р и га а й л а н т и р и ш м у м к и н л и ги н и к и с к а в а к т
и ч и д а т у ш у н и б о л и ш л а р и м у м к и н . Б у н ин г у чун м ослам а к ўрсатилган
ш аклда 
тай ёрлаб 
о ли н ад и
в а
накш 
намуналари 
усти га 
ш ундай 
ж о й л а ш т и р и л а д и к и , б у н д а т а л а б а л а р у ёки бу накш к о м п о зи ц и я с и н и
д ар х о л хоси л б ў л г а н л и г и н и ку р ад и л ар . Н ати ж ада, ў зл ар и га ёк ка н накш
н ам у н алар и д ан
к ер ак л и
ком п озицияларни 
хосил 
кили ш да 
ана 
шу 
мосламадан ўринли ф о й д ал ан и ш н и ўрганадилар. А гард а кўргазм али курол ва 
накш намуналари катта ў л ч ам л ар д а бўлса, улардан ўринли ф ойд алани ш
мум кин бўлади. Б ун да к атта ў лчам даги накш нам унаси д о с к а ю зага 
м ахкам лаб кўйи лади ва у н и н г си ртига раем да кўрсатилган ш акллардан
биронтаси м агн ит ёр д ам и д а ў р н ати л ад и . Н атиж ада ўкувч илар до й р а, квадрат 
ёки шу каби ш аклга эга б ўлган накш композицияларини курадилар.
Истапган 
накш 
элем ен тлари
асосида 
сиз 
хам 
ш ундай 
накш 
композицияларини тузи ш н и ва чи зиш ни маш к килинг. Берилган нам уналар 
таркибидаги накш элем ентлари ни бош каси билан алм аш тириб, ўзгача накш 
тузиб кўринг. Бунда кандай ўзгариш лар рўй беради? Я на кайси накш 
композициясига ўзгартири ш лар киритиш мумкин? Ф икран накш ком позицияси
www.ziyouz.com kutubxonasi


таркибига киритилган ўзгартириш ларни кўз олдингизда гавдалантиринг. Бу ўз 
навбатида бўлаж ак накш композициясини қогозга тўғри ж ойлаш тириш хамда 
ранг тусларини тан лаш да катта ахамиятга эга бўлади.
Расм д а к ўрсати лган икки, уч хил накш эл ем ен тл ар и н и тан лан г
улардан м у стак и л равиш да йўлсимон, тўгри тўртбурчак ва дой ра ш аклидаги 
накш ком п ози ц и ялари н и тузиш ни маш к килинг.
Таянч тушунчалари.
Х ош ия, эскиз, мехроб, гардиш , магнит.
Саволлар:
1. Н акш чи зги лари деб ним ага айтилади?
2. М ехроб хош ия атамаси нимани англатади?
3. Р ан г ту сл ар и н и кандай талланади?
4. Ш акл ясовчи элем ент деганда нимани туш унасиз.
Х а л к усталари ижодидан нусҳа кўчириш . 
“ Намоён” нақши
М устаки л накш ком позицияларини ту зи ш д а халк усталари иж одидан 
нусха кўчириш уларн и тузи лиш и, рангланиш и, пардоз ва к о м п озиц и ян и н г 
кайси н акко ш л и к м актаби га хос эканлигини ўрганиш мухим ах ам и я тга эга. 
Н акш ко м п о зи ц и ял ар и д ан нусха кўчириш да нам ун ани нг айнан ўзини ёки 
керакли каттали кд аги кўриниш ини хитой когозига чизиб олинади ва ундан 
накш ахтаси н и тай ёр лан ад и . Х алк усталари и ж одига о и д накш нусхаларин и
айнан ўзини. и ш лангач 
композиция 
кўрнниш ини б ош ка холатларин и
тасаввур эти б ян ги ш акл, мазм ун ва ранг к олорити га хос н ам уналарни
яратиш м ум ки н . Б ун да талабаларн ин г иж одкорлик кобилиятлари м ухим дир.
Х алқ у стал ар и и ж од килиб келаётган накш ком п о зиц и ял ар и ни н г бир 
неча турлари ва у л а р н и н г ўзи га хос номлари бор. Накш к о м п озиц и ялари ни н г 
рута, чорси, ай ла н а, м ехроб, турунж , давра турун ж , гирих, м ураккаб каби 
ту р л ар и д ан би р и нам оён накиш идир.
Уз накш м актаб и ан ъаналрини давом эттириб иж од килаётган халк 
усталари, б езакл и н ам оён накш ком позицияларини ўзгача н аф осат билан 
иш лайдилар.
Н а м о ё н — сўзи ф орсча кўриниш , тугаллан ган деган м аънони 
би лдиради. 
Н ом оён
ком п озиц ияларида 
ю корига ўсаётган 
ўси м ликлар 
д у н ёси н и н г гўзал тасв и рлари акс эттирилади. Н амоён ком позициялари
тасв и р и д а кўза ё к и гул тувакд а барх уриб ўсаётган гуллар, м аж нунтол, анор, 
узум каби сти лл аш ти р и лган ўси м ликларн ин г элем ентлари д и ккатга сазовар.
М и ллий б и н о л ар н и н г м ехм онхона ва ай вон ларга ислим ий намоён 
к ом п озиц и ялари х ам д а геом етрик - аралаш накш лар иш ланади. И слим ий ва
www.ziyouz.com kutubxonasi


геом етрик накш ком п о зи ц и ял ар и якка ва кўш банд новд алар и ш ти р о к и д а 
тузи лади . 
Н ам оён
накш
ком п озиц и ялари ни н г 
н уш аларини 
куйидаги
тартиб д а чизи лади :

Download 1,35 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   31




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish