Сузиш спорти турларига умумии характеристика

 

SUVNING QARSHILIGI 

Odam  gavdasi  harakatlanishi  natijasida  uning  siljishiga  to'sqinlik  qiladigan  kuch  hosil  bo'ladi. 

Suvning  qarshilik  kuchi  deb  nomlangan  bu  kuch  gavda  harakatiga  qarama-qarshi  yo'nalishda  ta'sir 

qiladi. Qarshilik kuchi suvning zichligi, gavda o'lchami va shakliga bog'liq bo'lib, suzish tezligi oshgan 

sari osha boradi.  

Suzishda  qarshilik  kuchining  miqdori  doimiy  emas:  bu  kuch  harakat  fazasi,  suzish  usullari  va 

suzuvchn  gavdasining  holatiga  bog'liq  holda  o'zgaradi.  Olingan  ma'lumotlardan  shu  narsa  ko'rinib 

turibdiki,  agar  tezlik  1  mG'sek  bo'lganda  qarshilik  kuchi  3,  3  kg  dan  5,  4-7,  7  kg  gacha  yetadi. 

Suzuvchi  oyoq-qo'llarini  uzatib,  gorizontal  holatda  yotganida  bu  kuch  kamayadi  va  oyoq-qo'llar 

harakatga  kelib,  gorizontal  holat  o'zgarganda  ko'payadi.  Gavda  o'zgaruvchan  tezlik  bilan 

harakatlanganda  qo'shimcha  kuch  paydo  bo'ladi.  Bu  kuch  gavda  massasi  va  «suvning  qo'shilgan 

massasi» deb ataluvchi, gavda harakati natijasida harakatlanadigan suv massasidir. U tezlikka bog'liq 

holda oshadi yoki kamayadi.  

Tezlikning  o'zgarishini  sportcha  suzishning  delfin  va  brass  usullarida  yaqqol  ko'rishimiz 

mumkin.  Bu usullar bilan suzganda qo'l  va oyoqlarning  eshish harakati vaqtida katta-2, 5 mG'sek va 

undan yuqori tezlikka erishiladi, tayyorgarlik harakatlari vaqtida esa bu tezlik (0, 5 mG'sek va undan 

ham past) pasayadi.  

Suzuvchi  gavdasining  suvda  harakat  qilishiga,  to'sqinlik  qiluvchi  suvning  qarshilik  kuchi 

ishqalanish, girdob va to'lqin qarshiliklaridan tashkil topadi. Suzish paytida odamga ishqalanish kuchi 

ta'sir qiladi.  Bu kuch suyuqlik bilan tutashgan tananing tashqi holatiga, harakat tezligiga, shuningdek 

suvning  xususiyatlari,  gavdaning  o'lchami  va  formasiga  qarab  farqlanadi.  Suvning  yopishqoqligi 

natijasida  suvning  tanaga  tutashgan  «chegara»  qatlami  deb  nomlangan  joyi  gavda  sathida 

sirpanmasdan, unga «yopishganday» bo'lib, gavda harakati tezligida muayyan harakatlanadi. Urtasida 

yopishqoqlik  kuchi  bo'lgan  qo'shni  qatlamlar  bir-biriga  nisbatan  sirpanishadi,  lekin  gavda  sathidan 

uzoqlashish darajasiga qarab, ularning tezligi sekin-asta so'na boradi. Gavda bilan ergashib ketgan suv 

massasiga  suzuvchi  quvvatining  bir  qismi  samarasiz  sarflanadi.  Gavdaning  Har  xil  notekisliklari 

ishqalanish kuchini oshiradi. Qalin materialdan tikilgan plavka, kalta ishton va cho'milish kostyumlari 

ham suzish tezligiga salbiy ta'sir ko'rsatadi. Shuning uchun yuqori malakali suzuvchilar yupqa atlasdan 

yoki kaprondan tikilgan sport kostyumlarini kiyib suzadilar.