евстахиев найидебаталади.
Солиштирма анатомия ваэмбриологиягаоиддалилларнингкўрсатишича, ўртақулоқбўшлиғишаклиўзгарганспиракулумдан (сачратгичдан) ҳосилбўлган. Унингташқиқисмибирмунчакёнгайибноғорапардабиланқопланган, ичкиқисмиэсаторайиб евстахиев найигаайланган. Евстахиев найинингташқи учи спиракулумсингариҳалқумгаочилади. Евстахиев найинингфизиологикхусусиятиўртақулоққаташқиҳавоўтказишданиборат. Натижаданоғорапардагаичкариваташқаридантушадиганҳавобосимитёнглашиб, ноғорапарданиёрилибкетишдансақлайди. Ноғорапарданининабилантешиб шу тешикорқалиқилўткаесак, қилнинг учи евстахиев найиорқалиоғиз-ҳалқумбўшлиғигачиқади. Эркакбақалароғизбўшлиғинингҳалқумгаяқин, пасткижағорқабурчакларинингҳариккитомониёнидабиттадантешикла 8) жойлашган. Бутешикларнингохирги учи эркакбақаларқуруллагандабошнингёнтомонлариданбўртибчиқадиган резонатор пуфакчаларигаочилади. (Резонаторникўришучунтирикэркакбақаолдингиоёқлариорқасинибармоқбилансиқишлозим, шунда, резонаторларпуфаксимонбўртибташқаригачиқади.)
Тилнингиккигаажралганорқа учи жойлашганерданафасйўлигаборувчиҳиқилдоқтешиги (43- расм, 7) бор. Агарпинтсетбиланбутешикниёнтомонларгаитарсак, ҳиқилдоқбўшлиғиваунингичидажойлашгантовушпайчаларикўринади. Бақанингтанасикалтавакенгбўлиб, каттагинаяссибошигабилинмасданқўшилибкетади, чункибақанингкалтабўйниташқариданажралибтурмайди. Тананингохиридачиқарувтешиги — клоака 5) жойлашган. бақаларнингоёғиқуқруқликдаяшовчибошқабарчаумуртқалиҳайвонларникикаби, яшашшароитигамостузилганбўлиб, балиқларнингжуфтсузгичқанотларигагомологдир. Балиқларнингсузгичқанотларибиттаричагданиборатбўлса, бақанинг (умуманқуқруқликдаяшовчиҳайвонларнинг) оёқлариучтаричагларитузилмасиданташкилтопган.
Оёқларайримбўлимларинингномиқуйидагича:
Олдингиоёқлар елка билакоёқкафти
Орқа оёқлар сон болдир оёқ кафти
Бақаларнинг орқа оёқлари, олдинги оёқларига нисбатан кучли тараққий этган. Бу билан думли амфибиялардан фарқ қилиб, уларнинг бир жойдан иккинчи жойга сакраб юришларида асосий вазифани бажаради (сакраб юриш думсиз амфибиялар туркуми вакилларининг шароитга мосланишидаги белгиларидан бири). Бақанинг олдинги оёқларида бармоқлари тўртта.
Қуқруқликда яшовчи бошқа типик беш бармоқли ҳайвонларники билан солиштирганда, бақанинг биринчи бармоғи редуктсияланган.
Еркак бақалар ички биринчи бармоғининг остида биттадан катта бўртма қадоқ бор, бу бўртма, айниқса урчиш вақтида катталашади ва тухумни ташқи уруғлантиришда урғочи бақани тутиб туришда хизмат қилади.
Кўпчилик эркак бақаларнинг товуш пуфаги ёки резонаторлари ҳамда биринчи бармоқдаги бўртма улар учун иккинчи жинсий белги ҳисобланади. Орқа оёқлари жуда узун, бу оёқдаги бешта бармоқлари орасига сербар сузгич парда тортилган. Бармоқларда тирноқ бўлмайди.
Сувда яшовчи бақа турларининг бармоқлар орасидаги сузгич пардаси кучли тараққий этган. Бармоқларнинг ички томонида фалангалар чегарасида қўшувчи бўртмалар, товон қисмида ташқи ва ички товон бўртмалари бўлиб, улар думсиз амфибиялар туркуми учун катта систематик аҳамиятга эга.
Do'stlaringiz bilan baham: |