Сув ресурсларидан оқилона фойдаланиш йўналишида

Бетон қоришмасини ташиш усулини танлаш ва ҳисоблаш.
Бетон қоришмасини ташиш жараёни уни бетон қоришмасини тайёрлаш қурилмаси бункеридан қабул қилиб олиш ва турли транспорт воситаларида қурилиш майдончасига етказиб беришдан иборатдир. Бетон қоришмасини қурилиш майдончаси ичида горизонтал ёки вертикал йўналишда ташишни қоришмани ётқизиш жойига узатиш деб айтилади.
Бетон қоришмасини автосамосвалларда ташишни ташкил қилиш
Автомобил транспорти.Бетон қоришмаларини бир жойдан икккичи жойга етказиш учун асосий транспорт воситалари сифатида турли автомобиль воситалари (даврий) ва конвейерлар ва трубопроводлар (узлуксиз) хизмат қилади. Бy транс­порт воситаларини бетон қоришмасини, асосан, ётқизиш жойигача узатишда қўллаш оптимал ҳисобланади.
Автосамосваллар универсал юк ташиш воситалари ҳисобланиб, бирданига 1 дан 10 м³ гача бетон қоришмасини ташиш учун керакли юк кўтариш кўрсатгичини (2,5-25 т оралиқдан) танлаш имкониятини беради.
Бетон қоришмасини бетон заводларидан нисбатан қалин бўлмаган бетонлаш блокларига (панурлар, сув урилма, канал ёнлари плиталари ва ҳ.о.) ва бошқа блокларнинг пастки қатламларини қуйишда бевосита етказиб беришда автосамосваллар имкониятларидан кенг фойдаланилади. Автосамосвалларда бетон қоришмасини ташиш радиуси 20 км гача. Автосамосваллар билан бетон қоришмасини ташиш эксплуатацион иш унумдорлиги қуйидагича ҳисобланади:

бу ерда, -автосамосвал стандарт юк кўтариш кўрсатгич, тн;


Кузовга ортиладиган бетон қоришмаси фактик массаси,тн;
,
Кузовга ортиладиган бетон қоришмаси ҳажми, ;
Бетон қоргичдан тўкиб, транспортга ортиладиган (замес) қоришмалар сони, бутун қийматгача яхлитланади; ,
Вақтдан фойдаланиш коэффициенти; =0,8
- бетон қоришмаси зичлиги, ;
-автосамосвал бир ишчи цикли учун кетадиган вақт, мин;

кузовни миқдорича тўлдириш учун кетадиган вақт, мин;

бетон қоришмасини масофага ташиш учун кетадиган (юкли юриш тезлиги

йўл шароитини ҳисобга олиш учун хизмат қиладиган секинлашиш коэффициенти;
қайрилиб олишларга кетадиган вақт;
тўкиш вақти;
автосамосвалнинг юксиз юриш вақти, мин;
;

Бетон қоришмасини ташиш ишини ташкил қилиш учун кеаркли автосамосваллар сони:

Автосамосваллар керакли сонини белгилашда ҳисобланган ( ) миқдори касрли чиқса, уни бутун қийматгача яхлитлаш, агар каср қисми 0,5 дан катта ёки бутун соннинг 10 % дан ортиғини ташкил этса, катта сон томонига ёки аксинча бўлса, кичик томонга амалга оширилади ва танланган машина техник кўрсатгичлари ёзиб олинади.
Бетон ишларидаги қобул қилинган максимал иш жадаллиги учун ҳамда бетон ишларини ташкил қилиш шарт-шароитлари 20-мисолдагидай қилиб олинганда, бетон қоришмасини ташиш учун автосамосваллар танлансин, керакли сонлари аниқлансин ва ишини ташкил қилиш графигини тузиш орқали текширилсин.
Ўзбекистонда сув хўжалиги ва мелиорация соҳаси қурилишида юк ташиш ишларида универсал бўлган автосамосваллардан фойдаланиш кенг тарқалган, лекин гидромелиоратив қурилиши бетон ишлари хусусиятлари (кичик ҳажмда кенг майдонларда бажарилиши) эътиборга олинса, албатта автобетонқоргичлар қўлланишини тақозо қилади. Лекин кичик майдонларда катта ҳажмда бетон ишлари бажарилганда, шу жумладан курс лойиҳасида ISUZU NQR 71 PL, ISUZU FVR 33G, CLA26.2806х4 ВВ, TGS 33.3606х4 ВВ, TGS 40.4006х4 ВВ маркали автосамосваллар танлаш тавсия қилинади. Бетон қоришмасини ташиш ишларини механизациялаш учун автосамосваллар танлашда олдин автосамосвалнинг тахминий ( ) юк кўтариш кўрсатгичи белгиланади:

Бу ерда, бетон қоришмаси ҳажмий массаси; марта, бир автосамосвалга юкланадиган 500 литрлик қоришмалар сони;