Suv ostida sakson ming kilometr

Prerial  -

  Fransuz  revolutsion kalendarining to'qqizinchi  oyi 

(20-21-maydan 19-20-iyungacha).

524

---

dan  so‘ng yarim  cho'kkan holda o‘z  machtalari va 

ekipajining  to'rtdan  uch  qismini  yo'qotgan  kema 

taslim bo'lishdan ko‘ra g‘arq bo'lishni afzal bildi... 

Tirik  qolgan  uch yuz  ellik  olti  jangchi:  «Yashasin 

Respublika!» - deya hayqirib g'arq bo'ldi.

- Bu «Qasoskorlar?!» - deya xitob qildim men.

-  Ha,  janob,  bu  -  «Qasoskor».  Ajoyib  nom,- 

deya shivirladi kapitan Nemo qo‘liar ini  chambarak 

qilar ekan.

Y i g i r  т а   b i r  i nchi   bob 

«QASOSKOR»

To'satdan  shunday  bo'lishi,  revolutsion  kema 

tarixining osoyishta va xolis boshlanib, pirovardida 

allaqanday hayajonlanish bilan tugallanishi, mohi- 

yati  diqqat-e’tiborimni  o‘ziga  tortgan  «Qasoskor» 

degan nom  -  bularning bari  meni  g'oyat hayratda 

qoldirdi.  Men  kapitandan  ko‘z  uzolmay qoldim.  U 

qo‘li bilan dengizga ishora qilib, o‘zi esa bu shonli 

halokat qoldiqlariga suqlanib boqar edi.

Ehtimol, kapitan Nemoning kimligini, uning qa- 

yerdan  kelib,  qayoqqa  ketayotganini  bilish  menga 

hech  qachon  nasib  etmas,  biroq  undagi  insoniy- 

likl olimligiga  nisbatan  tobora yaqqolroq  namoyon 

bo'layotganini ko‘rdim.

Yo‘q, kapitan Nemo va uning o£rtoqlarini bu te- 

mir devorlar ichiga insonlami shunchaki sevmaslik 

emas,  balki  o‘tib  ketgan  damlar  ham  so'ndirishga 

qodir bo'lolmagan kuchli va dahshatli nafrat bosh- 

lab kelgan.

Balki u qasos olishga tashna bo'lib yurgandir?

Bu  orada  «Nautilus»  shoshilmay  yuqoriga  ko‘- 

tarildi  va  «Oasoskor»  asta-sekin  ko‘zdan  g'oyib 

bo‘ldi. Ko‘p o‘tmay kema yengil chayqala boshladi,

525

---

bu  dengiz  sathida  suzib  borayotganimizni  bildirar 

edi. Shu payt men gumburlagan bo‘g‘iq ovoz eshit- 

dim.

Kapitanga qaradim. U qimir etmadi.

- Kapitan! - dedim men.

U javobbermadi. Men uni yolgiz qoldirib, palu- 

baga chiqdim.

Konsel bilan kanadalik o'sha yerda ekan.

- Bu qanday gumburlash? - so'radim men.

- To‘p ovozi, - deb javob berdi Ned Lend.

Men boya kema  ko'ringan tomonga qaradim.  U 

shitob  bilan  «Nautilus»ga  yaqinlashib  kelayotgan 

edi.  Oramizdagi  masofa  olti  milyadan  ortiq  emas 

edi.

- Bu qanaqa kema, Ned?

-  Garov oynashim mumkin, bu harbiy kema,  - 

javob  berdi  kanadalik.  -  Bu  uning  anjomlari  va 

machtalarining  balandligidan  yaqqol  ko'rinib  tu- 

ribdi.  Oh,  qani edi u bizga hujum qilib,  shu la’nati 

«Nautilus»ni cho'ktirib yuborsa!

-  Do'stim  Ned,  -  deya  javob  berdi  unga  Kon­

sel,  -  bu  kema  «Nautilus»ga  biron  ziyon  yetkaza 

olarmidi? Axir u bizning kemamizga na suv ostida 

hujum qila oladi, na dengiz qa’rida o‘q uza oladi.

-  Qani  ayting-chi,  Ned,  -  deb  so'radim  men,- 

siz bu kemaning qaysi millatga mansubligini aniq- 

lay olasizmi?

Kanadalik qoshlarini chimirib va ko'zlarini qisib 

kema tarhiga sinchiklab qaradi.

- Yo‘q, professor, - deya javob berdi u nihoyat, - 

uning  qaysi  millatga  mansubligini  aniqlay  olmay- 

man: bayrog'i yo‘q. Ammo yana bir karra aytishim 

mumkinki,  bu  harbiy  kema,  negaki,  uning  grot- 

machtasida uzun vimpel1 hilpirab turibdi.

1