Suv ostida sakson ming kilometr

Pelengatsiya

 - kompas mili bilan ko'ringan narsa yoki eshitil- 

gan ovoz orasidagi burchakni aniqlash.

523

---

etdi. Bu narsaning usti oq chiganoqlar bilan qopla- 

nib,  qor chodiri yopinganday edi.  Sinchiklab  qara- 

sam, dengiz tubiga tumshug'i bilan cho'kkan bo'lsa 

kerak,  machtalari yo‘q kema ekan.  Shu qadar ohak 

qatlamlari  qoplaganiga  qaraganda,  halokatga  uch- 

ragan bu kema  okean  tubida  ko‘p yillardan buyon 

yotganga o'xshardi.

Bu  qanaqa kema bo'ldi? Nega «Nautilus» uning 

qabrini ziyorat qilishga keldi? Balki uning halokati- 

ga dengizdagi bo'ron sabab bo'lmagandir?

Nimaligini  tushunmay  boshim  qotib  turganda, 

to'satdan kapitan Nemo gapirib qoldi:

- 

Bir  vaqtlar  bu  kema  «Marsellik»  deb  atalar 

edi.  U  1762-yili  dengizga  tushirilgan  bo'lib,  bor- 

tida yetmish  to'rtta  to‘p bor edi.  1778-yilning o‘n 

uchinchi avgustida La-Poy-pa-Vetriye qo'mondon- 

ligida  bu  kema  «Preston»ga  qarshi  jon-jahdi bilan 

kurashdi.  1779-yilning to'rtinchi  iyulida  u  admiral 

d’Esten  eskadrasi  sostavida  Grenadani  zabt  etish- 

da  qatnashdi.  1781-yilning beshinchi  sentabrida  u 

Chizpik  qo‘ltig‘ida  graf de  Grass  rahbarligida  jang 

qildi.  1794-yili  Fransiya  respublikasi  uning  nomi­

ni o'zgartirdi.  0 ‘sha yilning o‘n oltinchi aprelida u 

Brestda admiral Van-Stabel qo'mondonligida Ame- 

rikadan g'alla ortib kelayotgan transportga soqchi- 

lik  qilayotgan  Vilare-Juayez  eskadrasiga  qo'shildi. 

Respublikaning  ikkinchi  yilida  prerial’ning  o‘n  bi- 

rinchi va  o‘n  ikkinchisida bu  eskadra  ingliz kema- 

lari bilan uchrashdi.  Janob professor, bugun preri- 

alning o‘n uchinchisi -  1868-yilning birinchi iyuni. 

Roppa-rosa yetmish to'rt yil muqaddam, xuddi shu 

yerda,  kenglikning  47-gradus  24-minuti  va  uzun- 

likning  17-gradus 28-minutida qahramonona jang-

1